आजकाल शहरात गोधडी प्रदर्शनात बघायला मिळते. तर पैठणी साडीची गोधडी शिवून मिळते. तिही फॅशनेबल. त्यात त्याची वेगवेगळी रंगसंगती जुळवून करतात. पण गोधडी कशी मूळची तर जेव्हा वूलनचे ब्लॅंकेट जाड चादरी नव्हत्या तेव्हा थंडीशी मुकाबला करण्यासाठी गोधडी छान वाटायची.
पूर्वी बहुतेक स्त्रिया साडी नसायच्या. साडी थोडी फाटतेय असं वाटलं की स्त्रिया ती वापरणं बंद करायच्या कारण तिची गोधडी होणार असते. किंवा बाळासाठी मऊ दुपटी. सकाळचा स्वयंपाक, जेवणं आवरली की दुपारी ओसरीवर शेजारच्या स्त्रिया यायच्या आणि सगळ्या मिळून त्यावर टाके घालायच्या. त्यासाठी साडी लांबपर्यंत पसरावी लागायची. आणि सगळ्या बाजूंनी टाके घालायला सुरुवात केली जायची.
गोधडी शिवता शिवता गप्पांना रंग चढायचा. एकमेकाची थट्टा मस्करी चालायची. एखाद्या नातेवाईकाची थट्टा गॉसिपिंग चालायचं. शेजारणींना चहासाठी थांबवलं जायचं. मात्र हा गोधळी शिवण्याचा कार्यक्रम पुरुष मंडळी घरी यायच्या आधी पूर्ण व्हायचा. शेजारणीलाही दिवेलागणीच्या आधी घरी पोचायचं असायचं. कारण दिवेलागणीला लक्ष्मी घरी पाहिजे. तिने समया दिवे लावून सगळं घर उजळून टाकायचं असतं.
गोधडीची संख्या कमी असेल तर दोन भावंडांनी एक गोधडी घ्यायची. थंडी फार असेल तर त्याची ओढाओढी व्हायची. जाड चादरी आल्या, ब्लॅंकेट आली आणि गोधडी मागे पडली. शिवाय गोधडी हे गरिबीचं लक्षण आहे असंही वाटू लागले. स्त्रियाही साड्याऐवजी गाऊन घालणं पसंत करू लागल्या. बचतगटांमुळे त्याला परत उजाळा मिळाला.
पूर्वी स्त्रियांना एकत्र यायला संधी मिळायची. सुखदुःखाची देवघेव व्हायची. एकमेकांना मदत करायची हा संस्कार नकळत मुलांमध्ये रूजतो. एकमेकांशी रुसवे फुगवे रहात नाहीत. गोधडीची ऊब अजूनही आपल्या मनात असल्याने पुन्हा त्या आपल्याला हव्याशा वाटत असतील.
डॉ. नीलम ताटके