भारताचे सुपरसॉनिक क्रूझ क्षेपणास्त्र ९ मार्च रोजी पाकिस्तानमध्ये आले होते. यानंतर पाकिस्तानच्या चन्नू मियाँ शहराजवळ पडलेले क्षेपणास्त्र भारताचे ब्रह्मोस असल्याचा दावा करण्यात आला. या घटनेनंतर पाकिस्तानने चीनच्या मदतीने रिव्हर्स इंजिनिअरिंग करून स्वत:चे क्रूझ क्षेपणास्त्र बनवू नये, अशी चर्चा जोर धरू लागली आहे. कारण चीन आणि पाकिस्तान हे रिव्हर्स इंजिनीअरिंगमध्ये तज्ज्ञ मानले जातात. भारताचे हे क्षेपणास्त्र १२४ किमी अंतरावर पाकिस्तानात पडले होते.
एका मीडिया रिपोर्टनुसार, पाकिस्तानमध्ये पडलेल्या क्षेपणास्त्राबाबत अनेक तज्ञांनी चिंता व्यक्त केली आहे. ते म्हणतात की क्षेपणास्त्राचा ढिगारा गोळा करून ते बनवण्याचा मार्ग पाकिस्तानला समजू शकतो. भारतालाही याच गोष्टीची चिंता आहे. रिव्हर्स इंजिनीअरिंग म्हणजे एखादी गोष्ट कशी तयार करायची हे समजून घेणे. चला जाणून घेऊया रिव्हर्स इंजिनीअरिंग आणि पाकिस्तानचा काय संबंध आहे?
खरे तर पाकिस्तान क्षेपणास्त्राचा ढिगारा गोळा करून त्याची कॉपी करू शकतो. पाकिस्तानच्या तज्ञांना क्षेपणास्त्राची गुप्त माहिती मिळू शकते आणि ते तत्सम क्षेपणास्त्र बनवू शकतात. हल्ला करण्यासाठी देखील याचा वापर केला जाऊ शकतो. याला रिव्हर्स इंजिनिअरिंग म्हणतात.
जगभरात याची चर्चा होत आहे, याचे कारण चीन आणि पाकिस्तान आहे. डुप्लिकेट वस्तू बनवण्यात हे दोन्ही देश तरबेज असल्याचे बोलले जाते. चीन आणि पाकिस्तान रिव्हर्स इंजिनीअरिंगद्वारे क्षेपणास्त्राची कॉपी आवृत्ती तयार करू शकत नाहीत अशी चिंता आहे.
पाकिस्तानने यापूर्वीही असे काम केले आहे
शेजारी देश पाकिस्तानने रिव्हर्स इंजिनीअरिंगच्या मदतीने डुप्लिकेट क्षेपणास्त्रे तयार केली आहेत. पाकिस्तानने रिव्हर्स इंजिनिअरिंगद्वारे अमेरिकन क्षेपणास्त्र टॉमहॉक क्रूझची डुप्लिकेट आवृत्ती तयार केली आहे, ज्याचे नाव बाबर आहे. पाकिस्तानचे हे पहिले क्रूझ क्षेपणास्त्र आहे. असा खुलासा पाकिस्तानचे माजी पंतप्रधान नवाझ शरीफ यांनी केला आहे.
पाकिस्तानने क्षेपणास्त्र कसे बनवले होते ते जाणून घ्या
अल कायदा या दहशतवादी संघटनेने केनिया आणि टांझानियामधील अमेरिकन दूतावासांवर हल्ला केला. 1998 मध्ये अल कायदाने अमेरिकन दूतावासांना लक्ष्य केले होते. यानंतर अमेरिकेने अफगाणिस्तानातील दहशतवादी संघटनांच्या तळांवर क्रूझ क्षेपणास्त्र टॉमहॉकने प्रत्युत्तर दिले. यादरम्यान हे क्षेपणास्त्र चुकून पाकिस्तानातील बलुचिस्तानमध्ये पडले.
अमेरिकेच्या क्रूझ क्षेपणास्त्र टॉमाहॉकच्या नाशाच्या मदतीने पाकिस्तानने बाबर हे पहिले क्रूझ क्षेपणास्त्र बनवले, ज्याची चाचणीही पाकिस्तानने 2005 मध्ये केली होती.
सोव्हिएत युनियननेही क्षेपणास्त्र बनवले
पाकिस्तानशिवाय सोव्हिएत युनियननेही रिव्हर्स इंजिनीअरिंग करून क्षेपणास्त्र बनवली आहेत. तैवानने 1958 मध्ये अमेरिकेचे क्षेपणास्त्र साइड वाइंडर डागले होते, परंतु या क्षेपणास्त्राचा स्फोट झाला नाही. यानंतर चीनने हे क्षेपणास्त्र सोव्हिएत युनियनला दिले, त्यानंतर त्यांनी रिव्हर्स इंजिनिअरिंगची मदत घेऊन K-13 क्षेपणास्त्र तयार केले.