नंदीबैलाचा खेळ करणाऱ्या तात्याबांनी नंदी आणलाच नाही : ढुमक्याचा खेळ
सोमेश्वरनगर (वार्ताहर) – गळ्यातील ढोलक्याचा गुबुगुबु आवाज काढत सनईतून निघालेल्या सुरातील गाण्यावर नंदी बैल गळ्यातील घुंगराच्या माळा हलवत ठेका धरतो. नंदीबैलवाला आला रे.. आला रे…असा चिमुकल्यांचा गलबला. ढोलक वाजवित लोकरंजन करणारे दारोदारी फिरणारे हे कलाकार टीव्ही रिमोट, तसेच हायफाय मोबाईल हातात पडल्याने नंदीबैलाचा खेळ लोकांना आकर्षित करण्यास असमर्थ ठरला. पर्यायाने हा भटका समाज आता उदरनिर्वाहाची इतर साधने शोधत स्थिर होऊ पाहतोय.
खरीप हंगामाची सुगी संपल्यावर नंदी बैलाचे आगमन होते. मात्र, ग्रामीण भागातही आता या नंदीबैलांचे दर्शन होत नाही. दरम्यान, सोमेश्वर कारखान्याचा हंगाम सुरू झाल्याने ऊसतोड कामगार कायस्थळावर दाखल होत आहे. मात्र, आपले बस्तान मांडण्याची कामे मार्गी लागण्यासाठी चार आठ दिवस लागणार असल्याने त्यांनी आपला असणारा मूळ व्यवसाय करण्यास पसंत केला आहे.
नेवासा तालुक्यातील जेऊर रायबती येथून आलेले नंदीवाले व्यावसायिक तात्याबा शेतेबा फुलमाळी हे सोमेश्वरनगर परिसर नंदीचा खेळ करत करून व आपला व्यवसाय जपत चार आठ दिवस आपल्या कुटुंबाचे उदरनिर्वाह करीत असल्याचे तात्याबांनी सांगितले. परंतु या तात्याबांकडे यंदा नंदी नसल्याने त्यांना याबाबत विचारले असता ते म्हणाले की, गावाकडे परतीचा पाऊस चांगला झाल्याने नंदी गावाकडे ठेवला आहे.
नंदीला आता अंगावरच सांभाळत होतो; परंतु परतीचा पाऊस चांगला झाल्याने तो गावाकडे ठेवला आहे. कारण पोराने एकच कोयता चालवायचा म्हणून एक बैल जोड आणली आहे. कारण आपल्याला दुष्काळातही याच नंदीची व्यवसाय स्वरूपात साथ मिळते. गावाकडे राहिल्याने त्याची प्रकृतीही चांगली राहील.
– तात्याबा फुलमाळी, नंदी खेळ करणारे
पारंपरिक व्यवसाय टिकून…
पारंपरिक नंदीबैल वाल्याचा पेहराव केलेला फेटा तर गळ्यात ढोलके अन् हातात सनई घेऊन नंदीबैलाचा खेळ करणारे हे तात्याबा सध्या सोमेश्वनगरातील वाडी वस्तीवर जाऊन उदरनिर्वाहाचे साधन शोधत आहेत. लोकसाहित्यातील कला ही त्यांच्यामाधमातून टिकून असल्याचे जाणवते.