ती सतरा वर्षांची परकरी पोर. तिची दूरची नातेवाईक बसायला आलेली. गप्पांचा भाग म्हणून तिला विचारते, “गावात आमची लायब्ररी आहे हे तुला माहितीय. पंधरा दिवस हे आणि मी बाहेर गावी फिरायला जाणार आहोत. इतके दिवस लायब्ररी बंद ठेवणं बरोबर होणार नाही. तेव्हा तू ती सांभाळशील का?’ बाई लायब्ररीत आल्या आणि तिला म्हणाल्या, “मी नसताना उत्तम काम केलंस. तू साडी नेसलेली मी कधी पाहिली नाही तरीही…’
निळ्या रंगाची न चुरगळणारी साडी तिने हातात घेतली आणि घरात कुणी नाही पाहून आरशापुढं स्कर्टवर कशी तरी गुंडाळून उभी राहिली. खुद्कन हसली तेव्हा आरसा म्हणाला, “मोठी दिसतीयस.’
चार तासांच्या अंतरावर असणाऱ्या बहिणीकडं ती निघाली. आईकडून हौसेनी साडी नेसवून घेतली. एसटीमध्ये खिडकीशेजारची सीट मिळाली तेव्हा तिलाच आश्चर्य वाटलं. बस चालू झाली तेव्हा हळूच आईच्या न कळत पर्समध्ये ठेवलेलं गौरींना घालायचं मंगळसूत्र तिने काढलं. शेजारच्या बाईचं लक्ष नाही असं पाहून थरथरत्या हातानी ते गळ्यात घातलं.
ती बाई आता आपल्याकडं बघतीय याची खात्री करून घेत साडीचा पदर अर्धी डोई झाकेल असा घेतला. खिडकीच्या बंद काचेत आपलं प्रतिबिंब दिसत नाही हे पाहून जराशी खट्टू झाली. डोळे किंचित झाकले आणि दिवास्वप्नांची मालिका सुरू केली. डोळे उघडले तेव्हा शेजारीण विचारीत होती, “पोरी नवीन लग्न झालंय जणू? माहेराहून नवऱ्याकडं निघालीस? नवरा येणार आहे का स्टॅंडवर घ्यायाला?’
ती काहीच बोलली नाही. त्या बाईच्या बोलण्यानं तिच्या स्वप्नरंजनाला नवा अध्याय जोडला गेला. थोडं थांबून त्या बाईंनी विचारलं, “नाव काय नवऱ्याचं?’ मला गावाची माहिती आहे म्हणून विचारते. ती चाचरत म्हणाली, “मोरे’.
“मोऱ्यांची होय तू… नवऱ्याचं नाव काय?’ ती काहीच बोलली नाही. लाजत राहिली. डोक्यावरचा घसरता पदर सावरत राहिली. “ए बाये, म्या काय तुला उखाणं घ्याया नाही सांगत.’ कौतुकानं ती मावशी म्हणाली. यावर ती अधिकच लाजली. “पोरी नवऱ्याचं नाव घ्याया इतकं लाजतीस मंग त्याच्या म्होरं डोईचा पदर तरी खांद्यावर येतूया का?’
मावशीच्या प्रश्नाला उत्तरं न देता ती गळ्यातील मंगळसूत्राचा फासा चाचपीत राहिली. गावाच्या अलीकडच्या नाक्यावर उतरताना मावशींनी तोंडभरून तिला आशीर्वाद दिला आणि म्हणाली, “पुढच्या वेळी गाठ पडशीला तवा मांडीवर पोर असू दे.’ ती पुन्हा अर्थपूर्ण लाजली. स्टॅंडमध्ये गाडी शिरताना तिला घ्यायला आलेली बहीण दिसली. तिनी मोठ्या कष्टानं मंगळसूत्र पर्समध्ये टाकलं.
– दीपक पारखी