कमी श्रम, अल्प भांडवलात पळसदेवच्या शेतकऱ्याचे योग्य नियोजन
पळसदेव – गेल्या वर्षी ऊसदर व बिल मिळण्यासाठी पाहावी लागणारी वाट याला वैतागून येथील शेतकऱ्याने 30 गुंठे शेतावर कढीपत्ता पिकाची लागवड केली. यातून त्यांना चार लाखांचे उत्पन्न मिळाले असून खर्च वजा जाता तीन ते सव्वातीन लाखांचा नफा झाला आहे. पळसदेवचे माजी उपसरपंच संतोष काळे यांनी त्यांच्या शेतात ही किमया साधली आहे.
संतोष काळे यांनी कर्नाटक राज्यातून बियाणाची खरेदीची करून साधारणतः जून महिन्यात वातावरण थंड असले त्यामुळे जून ते ऑगस्ट या दरम्यान कढीपत्ता या पिकाची व्यापारी उद्देशाने लागवड केली. सुरुवातीला शेताची नांगरट व फणणी करून साधारणतः चार फुटाचे अंतरावर बेड सोडून त्यामध्ये कढीपत्त्याच्या बियाणांची लागवड केली. शेतीच्या मशागतीसाठी साधारणतः पाच हजार रुपये खर्च आला.
एकरी 100 किलो बियाणे लागते त्यानुसार 75 किलो बियाणे 200 रुपये दराने पंधरा हजार रुपये खर्च आला. लागवड केल्यानंतर दर पंधरा दिवसाला या पिकाला औषध फवारणी करावी लागते. काही टॉनिक व रासायनिक खते हे ड्रीपमधून देण्यात आली व दरवर्षी या पिकाला दोन ट्रेलर शेणखत टाकावे लागते. पिकाची निगा जितकी चांगली घ्याल तितक्या लवकर पीक कापणीला येते.
औषध फवारणीला दर पंधरा दिवसांनी किमान आठशे ते हजार रुपये खर्च येतो. या प्रमाणे वर्षाच्या 24 फवारण्या होतात त्याचा मिळून वीस ते बावीस हजार रुपये खर्च येतो. शेणखत पाच हजार रुपयाला 1 ट्रेलर या प्रमाणे 2 ट्रेलरचे दहा हजार रुपये खर्च येतो व इतर रासायनिक खाते यासाठी पाच हजार रुपये खर्च होतो. लागवड केल्यापासून सुमारे आठ ते दहा महिन्यांत प्रथम पीक कापणीला येते.
त्यानंतर दर चार महिन्याला पीक कापणीला येते. त्यामुळे केवळ पहिल्याच वर्षी पिकाला वेळ लागतो; मात्र त्यानंतर दर चार महिन्याला पिकाचे पैसे शेतकऱ्याला मिळतात. एकदा लागवड केल्यावर किमान आठ ते दहा वर्षे परत पिकाची लागवड करावी लागत नाही. लागवडीचा सुमारे पंधरा ते वीस हजार रुपये खर्च वाचतो.
मात्र दर वर्षी शेणखत व औषध फवारणी करावी लागते. पिकाचे उत्पादन केल्यावर त्याला बाजारात विक्रीस नेण्याची गरज लागत नाही. पुणे, मुंबई या भागातून व्यापारी स्वतःच शेतात येऊन मालाची छाटणी करून, वजन करून पैसे देऊन जातात.
25 टक्के खर्च, 75 टक्के नफा
संतोष काळे यांचे पहिल्या वेळेस 7 टन माल निघाला. त्याला 14 हजार रुपये भाव मिळाला. लगेच चार महिन्यांनी परत तोडणीला 6 टन माल निघाला, त्याला 19 हजारांचा भाव मिळाला व या वेळेस 30 हजार रुपये भाव मिळाला व 7 टन माल निघून दोन लाख दहा हजार रुपयांचे उत्पन्न मिळाले. एकूण दीड वर्षात चार लाख रुपयांचे उत्पन्न मिळाले. एकूण खर्च वजा जात तीन ते सव्वातीन लाख रुपये केवळ 30 गुंठे कढीपत्ता पिकातून मिळाले.
शासनाकडून अनुदान मिळावे
संतोष काळे यांचे उत्पन्न पाहून या भागातील सहा ते सात शेतकऱ्यांनी कढीपत्ता पिकाची लागवड केली आहे. शेतकऱ्यांनी पीक पद्धती बदलून व नियोजनाने शेती केल्यास लाखो रुपये मिळवता येतात, हे त्यांनी दाखवून दिले. कढीपत्ता हे पीक मसाला पिकामध्ये मोडत असल्याने या पिकाला शासनाकडून आर्थिक मदत केली जात नाही. या पिकाला देखील काही अनुदान जाहीर केल्यास अधिक शेतकरी या पिकाकडे वळतील.