ग्लोबल वॉर्मिंगवर उपाय म्हणून अनेक नवनव्या तंत्रज्ञानात संशोधन सुरू झालं. या सर्वांना मिळून क्लायमेट टेक म्हणतात. क्लायमेट टेकमध्ये नवे विचार आणि नवे प्रयोग होत आहेत. सौरऊर्जा निर्माण करणाऱ्या घटांची क्षमता वाढवण्यासाठी वेगळ्या मूलद्रव्यांचा वापर, त्यांच्या आकारात बदल, सौरऊर्जा साठवून ठेवणाऱ्या बॅटरीवरचे प्रयोग, हे एकीकडे सुरू आहेत, तर दुसरीकडे फार वेगळ्या वाटा शोधल्या जात आहेत.
सौर पॅनेल्सच्या साफसफाईचा नेहमीच एक मोठा प्रश्न असतो. पॅनेल्सवर सतत धूळ बसल्याने त्यांची कार्यक्षमता कमी होते. अनेकदा मोठी सौर फार्म्स निर्जन किंवा वाळवंटी भागात असतात. तिथे तर धुळीचा खूप त्रास होतो. सौर पॅनेल्सच्या साफसफाईसाठी बहुधा पाणी वापरलं जातं. एका पाहणीनुसार जगभरात वर्षाला दहा अब्ज गॅलन पाणी यासाठी फुकट जातं. तेही अनेकदा दुसरीकडून आणून पॅनेल्सवर मारावं लागतं.
आता एमआयटी या संस्थेने पाणी न वापरता ही पॅनेल्स साफ करण्याची नवी पद्धत शोधून काढली आहे. एका इलेक्ट्रोडच्या मदतीने पॅनेल्सवरच्या धुळीला किंचित चार्ज दिला जातो. आणि मग पॅनेलच्या स्वत:च्या चार्जमुळे ही प्रभारित धूळ दूर लोटली जाते. अगदी सोपा आणि पाणी वाचवणारा हा मार्ग एमआयटीच्या विद्यार्थ्यांकडून आलेला आहे हे विशेष. कधीकधी हायटेकच्या जागी लो-टेक कल्पना भारी काम करून जातात त्या अशा!
तरंगत्या सौर फार्म्सची कल्पनादेखील अशाच वेगळ्या विचाराने आली. जर्मनीमध्ये 2012 मध्ये केलेला हा प्रयोग यशस्वी झाला. त्यानंतर अनेक देशांनी ही वाट धरली. वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरमच्या मते दाट लोकवस्तीच्या शहरांच्या जवळ समुद्र किंवा मोठं सरोवर असेल तर ऊर्जानिर्मितीसाठी हा उत्तम पर्याय आहे. जमिनीवर असे फार्म्स उभारताना डोंगर, वेगवेगळे टॉवर्स आणि उंच इमारतींमुळे सूर्यप्रकाश अडू शकतो. उलट जास्तीत जास्त सूर्यप्रकाश मिळाल्याने तरंगती सौर फार्म्स कार्यक्षम ठरतात.
आता जगातलं सर्वात मोठं तरंगतं सौर फार्म भारतात मध्य प्रदेशातल्या खांडवा जिल्ह्यात उभं राहणार आहे. नर्मदेवरच्या धरणामुळे तिथे मोठा पाण्याचा साठा मिळतो. त्यावरचं हे फार्म सहाशे मेगावॅट क्षमतेचं असेल. हीच कल्पना ब्रिटनसारखा देश पवनऊर्जेसाठी वापरत आहे. या देशाला खूप मोठा किनारा लाभला आहे. तिथे वारा भरपूर असतो. त्यामुळे तिथे पवनऊर्जेची पुष्कळ केंद्रं आहेत. आता तिथे तरंगत्या विंड फार्म्सची कल्पना मूळ धरत आहे.
असं पहिलं फार्म स्कॉटलंडच्या किनाऱ्याजवळ 2017 मध्ये सुरू झालं. त्यात पाच पवनचक्क्या आहेत. नंतर पोर्तुगालमध्ये दुसरं आणि स्कॉटलंडमध्येच तिसरं फार्म उभं राहिलं. समुद्रात वारा थेट मिळतो. त्याने
ऊर्जेचं उत्पादन वाढतं. ते पाहून नॉर्वेमध्येही एक तरंगत्या विंड फार्मचा प्रकल्प सुरू करण्यात आला आहे. हे नवं वर्ष क्लायमेट टेकमध्ये अशाच काही नव्या, आगळ्या कल्पना घेऊन येईल अशी आशा आहे.