मुंबई – देशातील दिवंगत पत्रकार आणि कार्यकर्त्या गौरी लंकेश यांच्यावर आधारित डॉक्युमेंट्री फिल्म ‘गौरी’ ने टोरंटो महिला चित्रपट महोत्सव 2022 मध्ये ‘सर्वोत्कृष्ट मानवी हक्क’ चित्रपटाचा पुरस्कार जिंकला आहे. या माहितीपटाचे दिग्दर्शन गौरी लंकेश यांची बहीण, पुरस्कार विजेते दिग्दर्शिका कविता लंकेश यांनी केले आहे.
मॉन्ट्रियलच्या दक्षिण आशियाई चित्रपट महोत्सवासाठीही या चित्रपटाची निवड करण्यात आली असून डॉक न्यूयॉर्क, अॅमस्टरडॅमचा आंतरराष्ट्रीय माहितीपट चित्रपट महोत्सव, सनडान्स चित्रपट महोत्सव आणि जगभरातील इतर महोत्सवांमध्ये हा चित्रपट विचाराधीन आहे.
कविता लंकेश यांनी मुलाखतीत सांगितले की, ‘हा माहितीपट भारतातील पत्रकारांना दररोज भेडसावणाऱ्या शारीरिक आणि शाब्दिक धमक्यांचा पर्दाफाश करतो. गेल्या पाच वर्षांत भारतात पत्रकारांवर २०० हून अधिक हल्ले झाले आहेत, त्यापैकी गेल्या दशकात ३० हून अधिक हल्ले झाले आहेत.
आपले म्हणणे पुढे नेत त्या म्हणाल्या, ‘हल्ले गंभीर असतात पण त्यामागील हेतू महत्त्वाचा असतो. ग्लोबल प्रेस फ्रीडम इंडेक्समध्ये भारत 180 पैकी 150 व्या क्रमांकावर आहे. पत्रकारांवरील हे हल्ले दुर्दैवाने नवीन नाहीत आणि ते फक्त भारतापुरते मर्यादित नाहीत, पण गेल्या दशकात ज्या वेगाने हल्ले झाले आहेत, त्यामुळे ही एक चिंतेचीबाब आहे.’
गौरी लंकेश यांची 5 सप्टेंबर 2017 च्या रात्री बेंगळुरूच्या राजराजेश्वरी नगर येथील घराजवळ गोळ्या झाडून हत्या करण्यात आली होती. कविता लंकेश यांच्या विधानानुसार, ‘गौरी हा डॉक्युमेंटरी चित्रपट फ्री प्रेस अनलिमिटेड, अॅमस्टरडॅम द्वारे कार्यान्वित करण्यात आला आहे.’
फ्री प्रेस अनलिमिटेड मिशन मानवी हक्कांच्या सार्वभौमिक घोषणापत्राच्या कलम 19 नुसार, प्रत्येकाला मत आणि अभिव्यक्ती स्वातंत्र्याचा अधिकार आहे. या अधिकारामध्ये निर्बंधाशिवाय मत मांडण्याचे आणि कोणत्याही माध्यमाद्वारे आणि मर्यादांची पर्वा न करता माहिती प्राप्त करण्याचे आणि प्रदान करण्याचे स्वातंत्र्य समाविष्ट आहे.