Dainik Prabhat
Wednesday, May 18, 2022
No Result
View All Result
  • मुखपृष्ठ
  • ताज्या बातम्या
  • राष्ट्रीय
  • आंतरराष्ट्रीय
  • राज्य
    • महाराष्ट्र
      • उत्तर महाराष्ट्र
      • विदर्भ
      • कोंकण
      • पश्चिम महाराष्ट्र
      • मराठवाडा
    • मुंबई
    • पुणे
    • पिंपरी-चिंचवड
    • पुणे जिल्हा
    • अहमदनगर
    • सातारा
  • अर्थ
  • क्रीडा
  • संपादकीय
  • राजकारण
  • मनोरंजन
    • बॉलिवुड न्यूज
    • क्लासिक सिनेमा
    • मराठी सिनेमा
    • टेलिव्हिजन
    • नवीन रिलीज
    • फोटो गॅलरी
    • हॉलीवुड न्यूज
  • क्राईम
  • फिचर
    • आरोग्य जागर
    • लाईफस्टाईल
    • रूपगंध
    • गंधर्व
    • टेक्नोलॉजी
    • राशी-भविष्य
  • महत्वाचे
    • ट्रेंडिंग
    • प्रॉपर्टी
    • अस्मिता
    • आरोग्यपर्व
    • कायदाविश्व
    • अर्थसार
    • युफोरिया
    • foodies कट्टा
    • फोटो गॅलरी
    • college connect 2.0
ई-पेपर । राशी-भविष्य । कोरोना अपडेट | #TrendingNow | #StateAssemblyElection | #RussiaUkraineWar
Dainik Prabhat
  • मुखपृष्ठ
  • ताज्या बातम्या
  • राष्ट्रीय
  • आंतरराष्ट्रीय
  • राज्य
    • महाराष्ट्र
      • उत्तर महाराष्ट्र
      • विदर्भ
      • कोंकण
      • पश्चिम महाराष्ट्र
      • मराठवाडा
    • मुंबई
    • पुणे
    • पिंपरी-चिंचवड
    • पुणे जिल्हा
    • अहमदनगर
    • सातारा
  • अर्थ
  • क्रीडा
  • संपादकीय
  • राजकारण
  • मनोरंजन
    • बॉलिवुड न्यूज
    • क्लासिक सिनेमा
    • मराठी सिनेमा
    • टेलिव्हिजन
    • नवीन रिलीज
    • फोटो गॅलरी
    • हॉलीवुड न्यूज
  • क्राईम
  • फिचर
    • आरोग्य जागर
    • लाईफस्टाईल
    • रूपगंध
    • गंधर्व
    • टेक्नोलॉजी
    • राशी-भविष्य
  • महत्वाचे
    • ट्रेंडिंग
    • प्रॉपर्टी
    • अस्मिता
    • आरोग्यपर्व
    • कायदाविश्व
    • अर्थसार
    • युफोरिया
    • foodies कट्टा
    • फोटो गॅलरी
    • college connect 2.0
No Result
View All Result
Dainik Prabhat
No Result
View All Result
  • मुखपृष्ठ
  • ताज्या बातम्या
  • राष्ट्रीय
  • आंतरराष्ट्रीय
  • राज्य
  • अर्थ
  • क्रीडा
  • संपादकीय
  • राजकारण
  • मनोरंजन
  • क्राईम
  • फिचर
  • महत्वाचे
Home मुख्य बातम्या

विज्ञानविश्‍व: “त्या’ फोटोमागचा डेटा

by प्रभात वृत्तसेवा
April 22, 2019 | 8:00 am
A A
विज्ञानविश्‍व: “त्या’ फोटोमागचा डेटा

डॉ. मेघश्री दळवी

प्रत्यक्ष प्रकाशालाही आपल्या गुरुत्वाकर्षणात जखडून ठेवणारी अवकाशातली ब्लॅक होल (कृष्णविवर) ही अजब चीज सर्वांनाच भुरळ घालते. दहा एप्रिलला ब्लॅक होलचा पहिलावहिला फोटो प्रसारित झाला आणि जगात उत्साहाला उधाण आलं. ब्लॅक होलचा हा फोटो म्हणजे कॅमेऱ्यातून काढलेला फोटो नाही तर सहा ठिकाणच्या आठ वेधशाळांनी एकत्र येऊन, जणू अख्ख्या पृथ्वीलाच एक अवाढव्य वेधशाळा करून, अनेक दुर्बिणींमधून मिळवलेला डेटा एकत्र आणून ही प्रतिमा तयार झाली आहे.

या प्रतिमेमागे किती डेटा आहे माहीत आहे? पाच पेटाबाइट. एक पेटाबाइट म्हणजे एक हजार टेराबाइट. आपल्या लॅपटॉपमधली दोन टेराबाइटची हार्डडिस्क कधी भरलेली दिसत नाही. पण अशा अडीच हजार भरलेल्या हार्डडिस्कची नुसती कल्पना करून बघा! पाच पेटाबाइटची गाणी ऐकायची असतील, तर तुम्हाला लागतील चक्‍क पाच हजार वर्षे. पाच पेटाबाइटमध्ये बसतील आजवर प्रसिद्ध झालेली सगळी पुस्तकं आणि सोबत सत्तर हजारांहून अधिक चित्रपट!

एप्रिल 2017 मध्ये एक आठवडाभर मेक्‍सिको, चिली, हवाई, स्पेन, अरायझोना आणि अंटार्क्‍टिका इथल्या वेधशाळांनी आपापल्या दुर्बिणी या ब्लॅक होलच्या दिशेने रोखल्या. या निरीक्षणातून डेटा गोळा करण्यासाठी खास वेगवान डेटा रेकॉर्डर्स वापरले होते. त्यातून मिळालेला एकूण पाच पेटाबाइट डेटा वेगवेगळ्या ठिकाणाहून एकत्र करणे हे एक मोठं दिव्य होतं.

आपल्याला एखादी फाइल पाठवायची असेल तर आपण ई-मेलला अटॅच करतो. मोठी फाइल शेअर करायची असेल तर गुगल ड्राइव्ह, ड्रॉपबॉक्‍स अशा सेवा वापरतो. पण या प्रचंड प्रमाणातल्या डेटासाठी हे व्यर्थच ठरेल. क्‍लाऊडवर डेटा शेअर करणाऱ्या ऍमेझोनसारख्या काही सेवा आहेत. पण डेटा अपलोड-डाऊनलोड करण्यातला वेळ आणि एकूण खर्च पाहता त्याही उपयोगाच्या नाहीत. म्हणून तो डेटा हार्ड डिस्कमध्ये भरून त्या हार्ड डिस्क्‍स विमानाने पाठवायच्या हा निर्णय घेण्यात आला. आहे न मजा, एकीकडे एकदम अत्याधुनिक हाय-टेक तंत्रज्ञान वापरायचं आणि दुसरीकडे सर्व दृष्टीने सोयीचं पडेल म्हणून जुनं लो-टेक! त्यामुळेच बहुधा असे प्रकल्प रोमांचकारी होत असतील.

पाचशे किलो वजनाच्या हार्ड डिस्कमधून आलेल्या या डेटावर प्रक्रिया करण्याचं काम अमेरिकेतील मॅसाच्युसेट्‌स इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्‍नॉलॉजीमधली हेस्टॅक वेधशाळा आणि जर्मनीमधली मॅक्‍स प्लांक इन्स्टिट्यूट ऑफ रेडिओ ऍस्ट्रॉनॉमी इथे पार पडलं. सर्वात कठीण होतं ते अंटार्क्‍टिकाहून हार्ड डिस्क आणणं. तिथला हिवाळा संपल्यावर डिसेंबर 2017 मध्येच अंटार्क्‍टिकाचा डेटा प्रक्रियेसाठी पोचू शकला.

हा डेटा साफसूफ करून घेणं हे खूप मोठं काम होतं. एवढ्या प्रचंड डेटामध्ये तोच तोच डेटा अनेकदा येऊ शकतो, काही डेटा चुकीचा असू शकतो, काही गहाळ झालेला असू शकतो तर, काही डेटा वगळावाही लागतो. हे सगळं करून विशेष सॉफ्टवेअर वापरून ही प्रतिमा तयार झाली आहे. त्यामुळे एवढा प्रचंड खटाटोप करायला दोन वर्षे लागली तर नवल नाही. मात्र, शेवटी मिळवलेली ही ब्लॅक होलची पहिलीवहिली प्रतिमा पाहून हे श्रम खरोखरीच सार्थकी लागले म्हणता येईल!

Tags: editorial page article

शिफारस केलेल्या बातम्या

अग्रलेख : स्वराज्याचा झेंडा!
अग्रलेख

अग्रलेख : स्वराज्याचा झेंडा!

5 days ago
राजकारण : चिंतेवर “चिंतना’ची मलमपट्टी?
संपादकीय

राजकारण : चिंतेवर “चिंतना’ची मलमपट्टी?

5 days ago
कटाक्ष : खासगीकरणाची थेट खिशाला झळ
संपादकीय

कटाक्ष : खासगीकरणाची थेट खिशाला झळ

5 days ago
47 वर्षांपूर्वी प्रभात : गरीब शेतकरी नष्ट झाला तर देशाचा आत्मघात
संपादकीय

47 वर्षांपूर्वी प्रभात : भारताकडे अणुसाहित्य निर्यातीस बंदी

5 days ago

ईपेपर । राशी-भविष्य । कोरोना अपडेट| #RussiaUkraineWar

ताज्या बातम्या

मेधा सोमय्या यांचा संजय राऊत यांच्यावर मानहानीचा दावा

पाकिस्तान आपली आण्विक क्षमता वाढवण्याच्या प्रयत्नांत; अमेरिकेच्या गुप्तचर यंत्रणेचा अहवाल

अमेरिकेत ‘गन कल्चर’ वाढल्याने चिंता; वीस वर्षांत अंदाधुंद गोळीबाराच्या घटनांत 1045 मृत्यू

‘…म्हणून भाजपकडून ताजमहल, ज्ञानवापी मशीद या मुद्द्यांचा वापर’ – अखिलेश यादव यांचा गंभीर आरोप

50 लाखांच्या लाच प्रकरणात कार्ती चिदंबरम यांच्या निकटवर्तीयाला अटक

मान्सुनने अंदमान समुद्रात पुढे सरकरला; बंगळुरूसाठी पावसाचा ऑरेंज ऍलर्ट

“बेरोजगारी, इंधन दरवाढ व धार्मिक हिंसाचाराबाबतची भारतातील परिस्थिती श्रीलंकेसारखीच”

केंद्र सरकारने अशी काय जादू केली, की मध्य प्रदेशला आरक्षण मिळाला? नाना पटोलेंचा सवाल

सोलापूरकरांचे पाणी पळवत असाल तर खबरदार; प्रणिती शिंदेंचा इंदापूरला पाणी नेण्याच्या निर्णयाला विरोध

प्लॉस्टिकविरोधात महापालिकेची धडक कारवाई; दुकाने बंद करून व्यापाऱ्यांनी नोंदविला निषेध

Most Popular Today

Tags: editorial page article

No Result
View All Result
  • मुखपृष्ठ
  • ताज्या बातम्या
  • राष्ट्रीय
  • आंतरराष्ट्रीय
  • राज्य
    • महाराष्ट्र
      • उत्तर महाराष्ट्र
      • विदर्भ
      • कोंकण
      • पश्चिम महाराष्ट्र
      • मराठवाडा
    • मुंबई
    • पुणे
    • पिंपरी-चिंचवड
    • पुणे जिल्हा
    • अहमदनगर
    • सातारा
  • अर्थ
  • क्रीडा
  • संपादकीय
  • राजकारण
  • मनोरंजन
    • बॉलिवुड न्यूज
    • क्लासिक सिनेमा
    • मराठी सिनेमा
    • टेलिव्हिजन
    • नवीन रिलीज
    • फोटो गॅलरी
    • हॉलीवुड न्यूज
  • क्राईम
  • फिचर
    • आरोग्य जागर
    • लाईफस्टाईल
    • रूपगंध
    • गंधर्व
    • टेक्नोलॉजी
    • राशी-भविष्य
  • महत्वाचे
    • ट्रेंडिंग
    • प्रॉपर्टी
    • अस्मिता
    • आरोग्यपर्व
    • कायदाविश्व
    • अर्थसार
    • युफोरिया
    • foodies कट्टा
    • फोटो गॅलरी
    • college connect 2.0

Copyright © 2022 Dainik Prabhat

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In

Add New Playlist

error: Content is protected !!