– अरुण गोखले
तसं जर पाहिलं तर एक एवढीशी छोटी मुंगी हा या अफाट निसर्गातला एक छोटासा जीव. पण मुंगी ही जरी छोटी असली तरी तिची तिच्या आचरणातून लोकांना दिली जाणारी शिकवण, तिचा सांगावा हा फार मोठा आणि मोलाचा आहे. आता तुम्ही म्हणाल की, मुंगीची शिकवण आणि तीसुद्धा तुमच्या आमच्या सारख्या शहाण्या माणसाला! ती कशी काय?
तर इथे काही बारीकसारीक गोष्टी लक्षात घेण्यासारख्या आहेत. एक म्हणजे मुंगीला कधी साखर किंवा गुळाचा खडा कुठे आहे हे सांगावे लागते का? नाही. ती आपोआप त्याचा माग काढत येते आणि गोडी चाखते. तसेच माणसानेही त्यास ज्यात गोडी, रूची आहे, सुख, समाधान, आनंद आहे ते ओळखावं. त्याचा सातत्याने पाठपुरावा करावा आणि प्रयत्नपूर्वक ती गोष्ट मिळवावी.
सातत्य, चिकाटी आणि सततची कार्यशिलता हे मुंगीच्या अंगीचे गुण घेण्यासारखे आहेत. मुंगी आपल्याला कधी कुठे एका जागी बसून राहिलेली, थांबलेली दिसत नाही तर ती सदैव इकडून तिकडे फिरत परत असते. मुंग्या या अनुकरणशील आहेत. एका मुंगीच्या मागे धावणाऱ्या मुंग्या पाहताना मोठी मजा वाटते.
मुंगीचा दूरदर्शीपणा हा घेण्यासारखा गुण आहे. ती पावसाळ्याच्या आधीच आपल्यासाठी आपल्याला हव्या असणाऱ्या दाण्यापाण्याची सोय करून ठेवते. साठवण ही तिच्याकडून शिकण्या, घेण्यासारखी गोष्ट आहे. तहान लागल्यावर विहीर खोदणाऱ्या माणसाला तर हा तिचा धडा फारच मोलाचा आहे की, बाबा रे, वेळीच जागे व्हावे, योग्य ती पावले उचलावीत आणि बचत, साठवण करावी म्हणजे गरजेच्या वेळी इतरांपुढे हात पसरण्याची वेळ येत नाही.
तो एवढासा जीव पण तोसुद्धा जर कोणी तुमच्यावर अन्याय, अत्याचार केला तर पेटून उठा आणि त्याचा बदला घ्या. एवढीशी मुंगी जर हत्तीच्या कानात गेली तर ती त्यालाही बेजार करते हे विसरून कसे चालेल. शक्तीवर युक्तीने कशी मात करता येते हे तोच छोटा जीव आपल्याला सांगून जातो.