पुणे (संजय कडू) –शहरात कर्ज ऍप कंपन्यांविरुद्धच्या तक्रारींमध्ये वाढ झाली आहे. या कंपन्यांच्या कॉल सेंटरचे अधिकारी ईएमआय थकल्यास किंवा ऍप डाऊनलोड करूनही कर्जासाठी अर्ज न केल्यास धमकावत आहेत. त्यांच्या धमक्यांना भीक न घालणाऱ्यांची सोशल मीडियावर बदनामीही केली जात आहे. याच बदनामीला वैतागून काही दिवसांपूर्वी तरुणाने आत्महत्या केली होती.
पुणे पोलिसांच्या सायबर सेलकडे या वर्षाच्या पहिल्या दोन महिन्यांतच 445 तक्रार अर्ज आले. तर, 2021 वर्षात 928 आणि 2020 साली 837 तक्रार अर्ज प्राप्त झाले आहेत, अशी माहिती अशी माहिती याबाबत सायबर पोलीस ठाण्याचे वरिष्ठ पोलीस निरीक्षक डी. एस. हाके दिली. सिंहगड रोड पोलीस ठाण्यात दि. 15 फेब्रुवारीला ऑनलाइन कर्ज ऍपविरुद्ध आत्महत्येस प्रवृत्त केल्याचा गुन्हा दाखल झाला आहे. मूळचा केरळचा रहिवासी असलेला तरुण पेट्रोल पंपावर काम करत होता. तो 27 जानेवारीला पंख्याला लटकलेल्या अवस्थेत आढळला होता. या प्रकरणाच्या तपासादरम्यान लोन ऍप कंपन्यांकडून होत असलेला त्रासाला कंटाळून त्याने आत्महत्या केल्याचे समोर आले होते.
…म्हणून नागरिक वळतात “कर्ज ऍप’कडे
2020 मध्ये करोना आणि लॉकडाऊनमुळे अनेकांवर बेरोजगारीची कुऱ्हाड कोसळली. काहींना आर्थिक समस्यांना सामोरे जावे लागले. त्यावेळी अनेक गैर-बॅंकिंग खासगी वित्तीय संस्था आणि कर्ज मोबाइल ऍपकडून 5 पासून 50 हजार रुपयांपर्यंतचे कर्ज कमी कागदपत्रांत देण्याचे आश्वासन दिले जात होते. आर्थिक अडचणींचा सामना करणाऱ्या अनेकांनी कर्ज ऍपचा आसरा घेतला. मात्र, कर्ज घेताना कंपन्यांच्या अटी व शर्थींकडे दुर्लक्ष केले जाते. त्यानंतर, काही कारणांनी एक किंवा दोन ईएमआय थकल्यास कंपन्यांच्या अधिकाऱ्यांकडून धमकावणे आणि अश्लील भाषेत फोनवर बोलण्याचे प्रकार सुरू झाले. याशिवाय, कर्ज ऍपवर अर्ज करताना दिलेला फोटो आणि माहितीचा वापर करून कर्ज थकवणाऱ्या व्यक्तीच्या सोशल मीडियावरून काही फोटो घेतले जातात. या फोटोंमध्ये छेडछाड करून ते सोशल मीडियावर प्रसारित केले जातात. तसेच, संबंधित व्यक्तीचे मित्र आणि कुटुंबातील सदस्यांना या छायाचित्रांवर टॅग करत पैशांची मागणी केली जाते.
गोपनीय माहितीची विक्री
भारतीय दूरसंचार नियामक प्राधिकरणाने (ट्राय) बॅंकिंग आणि बिगर बॅंकिंग वित्तीय संस्थांसाठी मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत. ज्यात त्यांना केवळ नोंदणीकृत फोन नंबरद्वारेच नागरिकांना कॉल करण्यास सांगितले आहे. या संस्थांनी या मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करणे आवश्यक आहे. नागरिकांना अपमानास्पद आणि धमकीचे कॉल करू शकत नाहीत. नागरिकांनी कर्जासाठी अर्ज भरताना दिलेल्या माहितीचा गैरवापर केला जात आहे. तसेच, त्यांची गोपनीय माहिती विकलीही जात आहे.
धमकी किंवा अपमानास्पद कॉल करणे हा गुन्हा आहे. कर्ज ऍप कंपन्या झटपट कर्ज देतात. मात्र, त्यांचे व्याज 12 ते 14 टक्क्यांपर्यंत असते. त्यामुळे असे कर्ज घेण्यापूर्वी बॅंकांना वैयक्तिकरित्या भेट देऊन पडताळणी करायला हवी. नागरिकांनी शक्यतो कर्ज अर्ज सॉफ्ट (छोटी कर्ज) लोन योजनांमध्ये अडकू नये.
– गौरव जाचक, सायबर क्राईम तज्ज्ञ आणि वकील