सकाळचे दहा वाजले होते. अजय नुकतंच बॅंकेत आपल्या कॅश काउंटरवर येऊन बसला होता. त्यानं आपला लॅपटॉप स्वीचऑन केला आणि स्ट्रॉंगरूममधून कॅश आणण्याची तयारी सुरू केली. इतक्यात मागून पुकाळेचा आवाज आला. “सर, बॉस इज कॉलिंग, गो अर्जंटली.’ पुकाळे प्युन असला तरी दहावी “फेल’ असल्यामुळे इंग्रजी बोलण्याची त्याला फार हौस.
सकाळी सकाळी घोडकेसाहेबांनी का बोलावलं असेल याचा विचार करत तो खुर्चीवरून उठला आणि त्यांच्या केबिनकडे निघाला. घोडकेसाहेबांचा आणि त्याचा तसा छत्तीसचा आकडा. स्टेट लेव्हलचा चेस चॅंपियन असल्यामुळे वेगवेगळ्या स्पर्धांसाठी सतत दांड्या आणि बॅंकेत असताना स्टाफची बाजू घेऊन त्यांच्याशी वाद घालणे त्यामुळं तो साहेबांच्या ‘गुडबुक’मध्ये कधीच नव्हता.
“कॉंग्रेच्युलेशन. अभिनंदन अजय.’ घोडकेसाहेब पहिल्यांदाच इतक्या प्रेमानं त्याच्याशी बोलत होते. “अरे, तुझी प्रमोशनवर धुळे रिजनमध्ये ट्रान्स्फर झालीय. ही बघ ऑर्डर आलीय.’ साहेबांच्या चेहऱ्यावरचा आनंद स्पष्टपणे जाणवत होता. अर्थात हा आनंद त्याच्या प्रमोशनचा नव्हता तर बदलीचा होता.
“पण सर, मी ह्याआधी प्रमोशन रिफ्युज केलेलं आहे आणि मला बदली अजिबात नकोय.’
“अजय, प्रमोशन नाही घेतलं तरी आता तीन वर्षांनंतर मॅनेजमेंटनं बदली कंपल्सरी केलीय आणि रिजनल ऑफिसचा फोन होता. आजच तुला मी रिलिव्ह करा म्हणून.’
खरंतर आतापर्यंत आर.ओ.चा फोन येऊनही घोडकेसाहेबांनी अनेकांना पंधरा पंधरा दिवस रिलिव्ह केलं नव्हतं हे अजयला माहीत होतं.
“थॅंक्स’ म्हणून काहींशा उद्वेगानं अजय साहेबांच्या केबिनमधून बाहेर आला आणि त्यानं चिफ कॅशियरना कॅश काउंटरवरून रिलिव्ह करण्याची विनंती केली. अजयनं खुर्चीवर बसत खिशातून हॅन्डसेट काढला आणि आरतीला, बायकोला रिंग दिली. “आरती डार्लिंग, नॉट सो गुड न्यूज. प्रमोशन झालं पण ट्रान्स्फर पण झालीय. धुळे रिजनला.’
“व्हॉट?’ आरती जवळजवळ किंचाळलीचं. आपल्याला नको प्रमोशन बिमोशन. आत्ताच आपण लाख रुपये डोनेशन देऊन अबीरची केजीला ऍडमिशन घेतलीय आणि माझी लायनेसची सेक्रेटरी म्हणून या वर्षी निवड झालीय. ते काही नाही तू रिफ्युज कर.’
अजय काही बोलायच्या आतच आरतीनंतर फोन ठेवून दिला. एव्हाना त्याच्या बदलीची ही ब्रेकिंग न्यूज अख्ख्या ब्रॅंचमध्ये पसरली होती. अरुण फडके म्हणजे अस्सल पुणेकर. सरळ बोलणं नाहीचं. त्यात रिक्वेस्ट ट्रान्स्फर अर्ज देऊन दोन वर्ष झाली तरी ट्रान्स्फर न झाल्यामुळे वैतागलेला.
सगळ्यांच्या आधी तो अजयकडे आला आणि म्हणाला, “अज्या, अरे प्रमोशनबद्दल अभिनंदन. पण तिकडे ब्रॅंचची चावी तुझ्याकडे असणार आहे. आता तुला चेस खेळण्यासाठी पाहिजे तशा दांड्या मारता येणार नाहीत. तेवढं मात्र बघ बाबा.’ अजय मागे वळून त्याला काहीतरी खसकावणारं तेवढ्यात अरुण तेथून सटकला. मग एकेकजण त्याच अभिनंदन (की सांत्वन?) करायला यायला लागले. काही काळजी करू नकोस. माझी आतेबहिणीची नणंद धुळ्यात राहते. मी तिला सांगतो.
ती तुला सगळी मदत करेल इति शेजारच्या कौंटरवरचे कुलकर्णी काका. (अजून कुठं पोस्टिंग होणार याचा पत्ता नव्हता पण काकांनी आतेबहिणीच्या नणंदेकडे सोय लावून टाकली होती) बाराही महिने किरकोळ सर्दी खोकल्यात बुडालेला सुखटणकर काळजीच्या स्वरात म्हणाला, “अजय, तिकडे उन्हाळा फार कडक असतो बरं का. ‘शीतमधुरा’चं आयुर्वेदिक चाटण रोज सकाळी घेत जा. उन्हाचा काही त्रास होणार नाही बघ.’ आधीच अजय वैतागला होता त्यात ह्या ‘सुखट्या’नं आतापासून चाटण आणि काढे पाजायला सुरुवात करून डोकं गरम केलं होतं. मागोमाग “हाउसिंग लोन’वरच्या करवंदेनं येऊन हळूच विचारलं.
“अजयराव, (त्याला राव म्हणणारा हा पहिला गृहस्थ) सॉरी.. तुमची आजच ट्रान्स्फर झालीय आणि मी हे आता तुम्हाला विचारतोय. पण तुम्ही फॅमिली शिफ्ट करणार आहात का? नाही म्हणजे मला फ्लॅट भाड्याने पाहिजे म्हणून विचारलं.’ ह्या करवंदेनं दोन वर्षात आत्तापर्यंत तीन फ्लॅट बदलले होते आणि आता तो चौथ्यांदा फ्लॅट बदलण्यासाठी तो विचार करत होता.
“माझ्या बदलीचं काय व्हायचं ते होईल. पण तू हे सारखं सारखं घर ‘बदलणं’ आता सोडून दे आणि एका ठिकाणी जरा स्थिर रहा. अजयनं चिडून त्याला झापलं.’ काहींशा उद्विग्नपणे अजयनं युनियनच्या जनरल सेक्रेटरीला फोन लावला. पण त्याचाही उपयोग झाला नाही.
अरे.. तू एकदा इंटरबॅंक नॅशनल चेस कॉम्पिटिशन जिंकली आहेस. मी तुला किती वेळा सांगितलं स्पोर्ट्स कॅटेगरीमध्ये स्पेशल पोस्टिंगसाठी ऍप्लीकेशन दे म्हणून. पण तू दुर्लक्ष केलंस. आता इलेव्हन्थ अवरला काय करणार. निदान आता तरी ऍप्लिकेशन पाठवून दे.
सेक्रेटरींनी असमर्थता दर्शवली.
आजच रिलिव्ह होणार असल्यामुळे अजयसमोरचे सर्व मार्ग आता खुंटले होते. चार वाजत आले होते. इतक्यात त्याच्या मोबाइलवर ‘डिपॉझिट’ टेबलच्या माधुरीचा मेसेज येऊन थडकला. “अजय, आय विल मिस यू. तुझी मला खूप मदत होत होती. जमत असेल तर संध्याकाळी बाहेर कुठेतरी कॉफी घेऊयात का? प्रमोशनबद्दल अभिनंदन.’
त्याबरोबरच आपल्या इतक्या वर्षाच्या सहकाऱ्यांना अचानक सोडून जावं लागत आहे या विचारानही तो काहीसा खिन्न झाला होता.तेवढ्यात पुकाळे घाई घाईनं त्याच्याजवळ आला आणि आणखीन एक ‘ब्रेकींग न्येज’ देत म्हणाला, “अजय सर… युवर सेंडॉफ इज कॅन्सल्ड… उद्या पालकमंत्र्यांच शहरातील सर्व बॅंकांबरोबर ‘धन योजना आणि कन्या योजना’ या स्कीमविषयी चर्चासत्र असून त्यासंदर्भात कलेक्टरनी आज पाच वाजता मिटिंग कॉल केली आहे. त्यामुळे बी. एम. सरांना दोन दिवस अजिबात वेळ नाही. ही इज फुल बिझी.’
अजयचा चेहरा आता उजळला होता. त्याच्यावरचं बदलीचं संकट सध्यातरी टळलं होतं. अजयनं ताबडतोब “स्पेशल पोस्टींग’ साठी ऍप्लिकेशन द्यायचं ठरवलं आणि संध्याकाळी माधुरीबरोबर कॉफी घ्यायला कुठे जायचं या विचारात तो आता गर्क होऊन गेला.
– कृष्णकेशव