टोकियो ऑलिंपिकमध्ये भालाफेकीत भारताला सुवर्णपदक प्राप्त करून देणारा नीरज चोप्रा
वयाच्या तेराव्या वर्षापासून क्रीडाक्षेत्राकडे आकर्षित झालेला आहे आणि त्याला त्यासाठी
कुटुंबियांनी कायम पाठबळ दिलेले आहे.
त्याचा जन्म 24 डिसेंबर 2997 रोजी हरयानातील पानिपत जिल्ह्यातील खांडरा येथे झाला. त्याचे वडील सतीशकुमार शेती करतात तर आई सरोजदेवी गृहिणी आहे. त्याला दोन बहिणी आहेत. सध्या त्याची नियुक्ती भारतीय लष्करात सुभेदार या पदावर झालेली आहे.
लहानपणापासून त्याचे काका त्याला व्यायामशाळेत घेऊन जायचे. तिथे वयाच्या 13 व्या वर्षी त्याने 80 किलो वजन उचलले. त्याचवेळी मैदानी स्पर्धांसाठी खेळाडू घडवणारे प्रशिक्षक जय चौधरी उर्फ जयवीर यांची नजर त्याच्याकडे गेली नीरजकडे निसर्गतः भालाफेकीची गुणवत्ता असल्याचे त्यांनी हेरले.
टोकियो ऑलिम्पिकच्या आधी नीरजने पुढील स्पर्धांमध्ये भालाफेकीत सुवर्णपद मिळवलेले आहे.
2016 – दक्षिण आशियाई स्पर्धा
2016 – वीस वर्षांखालीला खेळाडूंची जागतिक अजिंक्यपद स्पर्धा
2017 – आशियाई स्पर्धा
2018 – राष्ट्रकुल स्पर्धा
2018 आशियाई स्पर्धा
नीरजचे ध्येय
टोकियोमध्ये पदक मिळवणे हे माझे लक्ष्य आहे. कुठल्याही खेळाडूसाठी ते स्वाभाविक असते. मी अजून तरूण आहे आणि माझी सर्वोत्कृष्ठ क्षमता अजून सिद्ध व्हायची आहे. (नीरज चोप्रा –
2017 मध्ये) भालाफेकीचा इतिहास ख्रिस्तपूर्व 708 पासून भालाफेक हा क्रीडाप्रकार ऑलिम्पिकमध्ये आहे. खेळाडू निर्धारीत अंतर धावत येऊन गती प्राप्त करतो आणि भाला फेकतो.
भालाफेकीचे चार टप्पे –
भाला आडवा धरून उभे राहणे
भाला घेऊन पळायला सुरवात आणि लय पकडणे
निर्धारीत रेषेच्या अलीकडे भाला फेकणे
स्वतःला सावरणे, रेषेच्या पुढे न जाणे.
भाला फेकण्यापूर्वी धावत येऊन लय पकडण्यासाठी खेळाडूला 35.6 मीटर धावता येते.
त्याठिकाणी असलेल्या रेषेच्या अलीकडून त्याने भाला फेकणे अपेक्षित असते. त्या रेषेपासून 29
अंशाचा कोन निर्धारीत केलेला असतो. त्या भागातच भाला पडणे अपेक्षित असते.
भाल्याची वैशिष्ट्ये –
लांबी 2.6 ते 2.7 मीटर
कमीत कमी वजन – 800 ग्रॅम
भाला हा फायबरग्लास किंवा कार्बन फायबरचा बनवलेला असतो. भाला पकडण्यासाठीची कॉर्ड ग्रिप 15 सेंटीमीटर रुंद असते. ती भाल्याच्या मध्यभागी असते. भाल्याचे टोक स्टीलचे असते. भाला फेकल्यानंतर प्रथम भाल्याच्या टोकाचा स्पर्श जमिनीला
होणे आवश्यक असते.
अचूक फेक
भाला फेकताना तो 45 अंशात फेकला त्याला चांगली गती मिळते आणि तो जास्तीत जास्त
लांब जाऊन पडतो.
युरोपचे वर्चस्व –
क्रीडा प्रकार म्हणून भालाफेकीत नेहमीच युरोपातील देशांनी वर्चस्व गाजवलेले आहे.
आतापर्यंत झालेल्या 69 ऑलिम्पिक स्पर्धांमध्ये 32 वेळा नॉर्वे, स्वीडन किंवा फिनलंडमधील
खेळाडूंनी पदके जिंकलेली आहेत.
भालाफेकीतील विक्रम
कॅनडातील मॉन्ट्रियल येथे 1976 मध्ये झालेल्या ऑलिम्पिकमध्ये हंगेरीच्या मिकलोस नेमेथ या
खेळाडूने 94.58 मीटर भाला फेकून विक्रमाची नोंद केली. त्याचा विक्रम अद्याप अबाधित आहे.
नीरज चोप्राने सुवर्णपदक मिळवताना 87.58 मीटर भाला फेकला.
नीरजचे प्रतिस्पर्धी
टोकियो ऑलिम्पिकमध्ये चेक प्रजासत्ताकाचे जाकुब वादलेक आणि वितेझस्लाव वेस्ले हे दोघे
नीरज चोप्राचे प्रमुख स्पर्धक मानले जात होते. नीरजने पहिल्याच प्रयत्नात 87.03 मीटर भाला
फेकून आघाडी मिळवली होती. अंतिम टप्प्यातही त्याचे हे अंतर अन्य खेळाडू पार करू शकले
नाहीत.
दुसऱ्या टप्प्यात त्याने 87.58 मीटर भाला फेकला आणि तिथेच भारताचे मैदानी खेळातील
पहिले ऑलिम्पिक सुवर्णपदक निश्चित झाले. वादलेकने रौप्य तर वेस्लेला ब्राँझपदक मिळाले.
नीरज आता फक्त 23 वर्षांचा आहे. 2014 मध्ये पॅरीसमध्ये होणाऱ्या ऑलिम्पिकमध्येही
त्याच्यासाठी संधी आहे. 2013 पासून त्याच्या भालाफेकीत सातत्याने सुधारण होत आलेली
आहे.