नवी दिल्ली – यावर्षीच्या प्रजासत्ताक दिनाच्या परेडमध्ये कर्तव्य पथावर आपले कौशल्य दाखवण्यासाठी संरक्षण दलाची महिला शक्तीही सज्ज झाली आहे. यंदा पहिल्यांदाच तिन्ही सैन्याच्या महिला सैनिकांची संयुक्त तुकडी संचलनात उतरत आहे. या पथकात १४४ महिलांचा समावेश असून त्यापैकी ६० महिला लष्करातील आणि उर्वरित महिला सैनिक हवाई दल आणि नौदलातील असतील. नौदलाच्या पथकात फक्त महिला अग्निवीर असतील.
सैन्यात महिलांची भरती १९९३ पासून सुरू झाली. नौदलात पहिल्यांदाच एका महिलेला फास्ट अटॅक क्राफ्टची कमान मिळाली आहे. आता पाणबुडीचे दरवाजे महिलांसाठीही खुले झाले आहेत. हवाई सेवेतही महिलांना मिसाईल युनिटची कमान मिळाली आहे. सुमारे १०० महिला सैन्याचे नेतृत्व करतात. महिला अग्निशमन दलाच्या सेवेत गेल्या वर्षीपासून भरती सुरू झाली.
तेव्हापासून सशस्त्र दलात महिलांची संख्या वाढू लागली आहे. हवाई सेवेतील महिला राफेलसारखी आधुनिक लढाऊ विमाने उडवत आहेत. हेलिकॉप्टर उडवण्यातही महिला मागे नाहीत. लष्करातील महिला चीनपासून पाकिस्तान सीमेपर्यंत तैनात आहेत. जगातील सर्वात उंच युद्धभूमी असलेल्या सियाचीनमधील ऑपरेशनल पोस्टवर कॅप्टन फातिमा वसीमला प्रथमच तैनात करण्यात आले आहे.
कुठे किती महिला?
संरक्षण दल, महिलांची संख्या, टक्केवारी
लष्कर, १८००, ३.८
वायूदल, १६००, १३.०
नौदल, ६००, ६.५
एकूण, ४०००, २३.३
एनडीएची तुकडी २०२५ पासून…
वर्ष २०२२ पासून पुण्याच्या राष्ट्रीय संरक्षण प्रबोधिनीमध्ये महिलांसाठी दरवर्षी २० जागा राखीव ठेवण्यात आल्या आहेत. त्यांची पहिली तुकडी प्रजासत्ताक दिनाच्या संचलनामध्ये २०२५ पासून दिसण्यास सुरुवात होईल. त्यानंतर महिला रणांगणात तोफांचा मारा करून शत्रूंना चोख प्रत्युत्तर देऊ शकतील.
वर्ष २०२३ गाजवलेल्या वीरांगना…
१. कमांडर प्रेरणा देवस्थली – भारतीय नौदलाच्या पहिल्या महिला अधिकारी – आयएनएस चेन्नई युद्धनौकेच्या फर्स्ट लेफ्टनंट
२. ग्रुप कॅप्टन शालिजा धामी – फ्रंटलाइन कॉम्बॅट युनिटचा कार्यभार स्वीकारणारी पहिली महिला वायुसेना अधिकारी – पश्चिम सेक्टरमध्ये मिसाईल स्क्वॉड्रनचे नेतृत्व
३. विंग कमांडर दीपिका मिश्रा – शौर्य पुरस्काराने सन्मानित होणारी भारतीय हवाई दलातील पहिली महिला अधिकारी – 2021 मध्ये मध्य प्रदेशात आलेल्या पुराच्या वेळी ४७ जणांचे प्राण वाचवले
४. कॅप्टन शिवा चौहान – जगातील सर्वात उंच युद्धभूमी सियाचीन येथे पहिली महिला अधिकारी – सॅपर्सची टीम अनेक लढाऊ अभियांत्रिकी कार्यांसाठी सज्ज
५. कर्नल सुनीता – आर्मी मेडिकल कॉर्प्स ऑफिसर – सशस्त्र दल रक्तसंक्रमण केंद्राचे नेतृत्व
६. कॅप्टन सुरभी जाखमोला – 117 अभियंता रेजिमेंटमधील सैन्य अधिकारी – बॉर्डर रोड ऑर्गनायझेशनमध्ये भूतान असाइनमेंटवर नियुक्त झालेल्या पहिल्या महिला अधिकारी
७. स्क्वाड्रन लीडर मनीषा पाधी – मिझोरामच्या राज्यपालांना मदतनीस-डी-कॅम्प म्हणून नियुक्ती
८. कर्नल शुचिता शेखर – आर्मी सर्व्हिस कॉर्प्सच्या पहिल्या महिला अधिकारी – नॉर्दर्न कमांडच्या पुरवठा साखळीच्या कम्युनिकेशन झोन मेकॅनिकल ट्रान्सपोर्ट बटालियनच्या प्रमुख
९. कर्नल गीता राणा – पूर्व लडाखमधील दुर्गम ठिकाणी स्वतंत्र फील्ड वर्कशॉपच्या प्रमुख – कॉर्प्स ऑफ इलेक्ट्रॉनिक्स अँड मेकॅनिकल इंजिनीअर्सच्या प्रमुख
१०. त्या पाच तेजस्विनी – पाच महिला अधिकार्यांची पहिली तुकडी लष्कराच्या तोफखाना रेजिमेंटमध्ये समाविष्ट – लेफ्टनंट मेहक सैनी, लेफ्टनंट साक्षी दुबे, लेफ्टनंट अदिती यादव, लेफ्टनंट पवित्र मुदगील आणि लेफ्टनंट आकांक्षा यांचा समावेश