RBI Report on Bank Fraud: देशात बँक फसवणुकीच्या प्रकरणांमध्ये तीन पट वाढ झाली आहे. बँक फसवणुकीचा सर्वाधिक बळी खासगी बँका ठरत आहेत. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने जारी केलेल्या अहवालातून ही आकडेवारी समोर आली आहे. मात्र, ही दिलासा देणारी बाब आहे की, फसवणुकीच्या घटनांमध्ये वाढ झाली असली तरी त्यात गुंतलेली रक्कम कमी झाली आहे.
फसवणुकीची नोंदवली गेली 14,483 प्रकरणे –
आरबीआयच्या म्हणण्यानुसार, चालू आर्थिक वर्षाच्या पहिल्या सहामाहीत बँक फसवणुकीच्या प्रकरणांची संख्या 14,483 वर पोहोचली आहे. परंतु, या फसवणुकीत गुंतलेली रक्कम गेल्या वर्षीच्या तुलनेत केवळ 14.9 टक्के आहे. ‘भारत में बैंक की प्रवृत्ति और प्रगति 2022-23’ हा अहवाल बुधवारी आरबीआयने प्रसिद्ध केला आहे.
5,396 प्रकरणांमध्ये 17,685 कोटी रुपयांची फसवणूक –
अहवालानुसार, चालू आर्थिक वर्षाच्या पहिल्या सहामाहीत (एप्रिल-सप्टेंबर) 2,642 कोटी रुपयांच्या फसवणुकीच्या एकूण 14,483 प्रकरणांची नोंद झाली आहे. वर्षभरापूर्वी याच काळात फसवणुकीच्या 5,396 प्रकरणे नोंदवली गेली होती. त्यापैकी 17,685 कोटी रुपयांची हेराफेरी झाली.
फसवणुकीमुळे बँकांची प्रतिष्ठा ढासळली –
रिझर्व्ह बँकेच्या अहवालानुसार, फसवणुकीचा बँकांच्या प्रतिष्ठेवर आणि कामकाजावर नकारात्मक परिणाम होतो. यामुळे ग्राहकांचा बँकिंग व्यवस्थेवरील विश्वासही कमी होतो. बँकांची विश्वासार्हता ग्राहकांमध्ये घसरते. 2022-23 या आर्थिक वर्षात बँकांमधील फसवणुकीची एकूण प्रकरणे सहा वर्षांच्या नीचांकी पातळीवर आली आहेत. याशिवाय, फसवणुकीत गुंतलेली सरासरी रक्कम देखील दशकातील सर्वात कमी आहे.
इंटरनेट फसवणुकीच्या प्रकरणांमध्ये झपाट्याने वाढ –
गेल्या आर्थिक वर्षात कार्ड आणि इंटरनेट फ्रॉडमध्ये वाढ झाल्याचे अहवालात म्हटले आहे. नवीन तंत्रज्ञानाच्या आगमनाने सायबर हल्ले, डेटा छेडछाड आणि व्यवसायात व्यत्यय येण्याचा धोकाही वाढला आहे. संभाव्य धोके दूर करण्यासाठी बँकांना नवीन तंत्रज्ञान आणि सायबर फसवणूक अधिक चांगल्या प्रकारे ओळखण्यासाठी बदल करावे लागतील. बँकिंग व्यवस्था मजबूत आणि सुरक्षित करूनच या धोक्यांचे संरक्षण केले जाऊ शकते.
दरम्यान, बँकाही आर्टिफिशियल इंटेलिजन्सचा (एआय) फायदा घेत आहेत. ग्राहकांचा अनुभव सुधारण्यासाठी बँकांनी चॅटबॉट्स किंवा ‘व्हर्च्युअल असिस्टंट’ देखील तैनात केले आहेत. रिपोर्टमध्ये AI सिस्टीममध्ये मोठे बदल होण्याची अपेक्षा आहे. ग्राहकांना आपल्या मोबाईलवर आलेला ओटीपी कोणाशीही शेअर करु नये तसेच इतर फसवणूकीबाबतही वेळोवेळी ग्राहकांना सावध केले जाते.