– अरुण गोखले
अशाच एका सत्संगात एका आर्त जिज्ञासू प्रापंचिक पण ज्यास परमार्थाची ओढ आहे, तो करण्याची इच्छा आहे अशा व्यक्तीने महाराजांना प्रश्न विचारला की, ‘‘महाराज! प्रपंची असोनि परमार्थ साधावा असे तर आपल्या साधू संतानी सांगून ठेवले आहे. खरं ना? पण तो साधायचा म्हणजे नेमकं काय करायचं?’’
तेव्हा स्वत: प्रपंच्यात असूनही ज्यांनी परमार्थ साधला आहे. इतकेच नाही तर जे अनेकांच्या सद्गुरू पदावर जाऊन बसले आहेत त्या पू. सद्गुरूंनी त्या व्यक्तीस असे सांगितले की- बाबारे! हा बोध, ही शिकवण त्या लोकांनीच दिली आहे की ज्यांनी स्वत: ती कला साधली आहे. म्हणूनच असे साधक उपासक आणि साधू संतांचे आपल्याला हेच सांगणे आहे की तुम्ही काय करा? तर तुम्ही ‘प्रपंच्यातला परमार्थ’ हा पाहायला आणि करायला शिका.
काय आमच्या प्रपंच्यातच परमार्थ आहे? तो कसा? असं त्यांना विचारलं, की ते सांगतात हे पाहा प्रपंच आणि परमार्थ याची अगदी साधी सोपी व्याख्या आहे. ती व्याख्या तुम्ही लक्षात घ्या. स्वार्थ म्हणजे प्रपंच आणि नि:स्वार्थ म्हणजे परमार्थ. आता तुम्ही म्हणाल की हे कसं? तर त्यासाठी आपण एक रोजच्याच जीवनातलं एक उदाहरण पाहूया.
हे पाहा घरची स्त्री रोेजच न सांगता घरच्या सर्व लोकांसाठी स्वयंपाक तयार करीत असते. तो तिच्या दैनंदिन प्रपंच्यातला एक भाग आहे. पण ज्या वेळी तीच घरची स्त्री ही माध्यान्ह काळी दारी आलेल्या याचकाला भगवंत मानून त्याला भाजी-भाकरी खाऊ घालते. तेव्हा तिच्या हातून नकळत ती पुण्यदायक कृतीही घडत असते.
प्रपंच करीत असतानाच घरातल्या माता पित्याचा केलेला आदर, घरातील वृद्धाची केलेली सेवा, लहान मुलांना देवता स्वरूप मानून त्याचे केलेले पालनपोषण, गृहलक्ष्मीचा राखलेला मान, प्रेमाने जोडलेली नाती, एकमेकांसाठी केलेला त्याग. घेतलेले कष्ट, निःस्वार्थपणेे केलेली मदत. हे सारं सारं नकळत त्या परमार्थातच मोडत असते. अनेकदा तर असं घडत असतं की कृती तीच पण ङ्गक्त त्या मागचा हेतू बदलला, दृष्टिकोन बदलला की आपल्याच प्रपंच्याचा परमार्थ कधी होतो ते आपल्यालाच कळत नाही.