– हिमांशू
रस्त्यावरून चालता-चालता माणूस अचानक थबकतो. समोर लावलेलं पोस्टर बारकाईनं बघतो. नखशिखान्त हादरतो. (कट टू…) माणूस घरी येतो. बायकोच्या कानात काहीतरी कुजबुजतो. दोघेही गुपचूप घरातून बाहेर पडतात. अर्थात, राजरोस पडले असते तरी मोबाइल गेममध्ये रमलेल्या मुलाला पत्ता लागला नसताच. (कट टू…) दोघे पुन्हा त्याच रस्त्यावर येतात. बायकोही आ वासून पोस्टरकडे बघत राहते. कॅमेरा हळूहळू पॅन होत पोस्टरवर स्थिरावतो. पोस्टरवर तीन मुलांचे ङ्गोटो दिसतात. वय वर्षे अनुक्रमे अकरा, बारा आणि सोळा. तिघातला एक या दाम्पत्याचा मुलगा. ङ्गोटोंखाली लिहिलेलं आहे- या तिघांनी बँक लुटली आहे. कोणास आढळल्यास पोलिसांशी संपर्क साधावा.
(कट टू…) संबंधित दाम्पत्याच्या घरात पोलीस आले आहेत. मुलाची चौकशी करीत आहेत. आईवडील दुरून पाहत आहेत. पोस्टर पाहताक्षणी बसलेला धक्का पचवताना त्यांच्या चेहर्यावर उमटलेले भाव अजून तसेच आहेत. थोड्या वेळाने पोलीस मुलाला घेऊन जातात. कॅमेरा आईवडिलांचा क्लोजअप घेतो. ते अजूनही धक्क्याच्या अवस्थेतच आहेत… हे सगळं अगदी हुबेहूब असंच घडलं असेल असं नाही.
ही काल्पनिक पटकथा आहे. पण ती ज्या कथेवर आधारित आहे, ती मात्र सत्यकथा आहे. ज्या वयात पूर्वी मुलं चोर-पोलीस खेळायची आणि आता मोबाइलवर ‘दे-मार गेम’ खेळतात, त्या वयात तीन मुलांनी चक्क एक बँक लुटली, हे ढळढळीत सत्य आहे.
टेक्सासमधील ह्यूस्टन शहरातली ही अविश्वसनीय घटना. शहराच्या ग्रीन पॉइंट भागात असलेल्या बँकेत ही तीन मुलं गेली. त्यांना बँक लुटायची असली, तरी त्यांनी शस्त्राचा बिलकूल वापर केला नाही. त्यांनी कॅशिअरजवळ ङ्गक्त एक चिठ्ठी दिली.
त्यात एवढंच लिहिलं होतं की, आमच्याकडे शस्त्रास्त्रे आहेत. कॅशिअरने ती शस्त्रास्त्र बाहेर येऊच दिली नाहीत आणि बँकेची कॅश आयतीच मुलांच्या हातात आली. पैसे लुटल्यावर ही मुलं पळून गेली. अर्थातच, बँकेच्या सीसीटीव्ही कॅमेर्यानं ही सगळी दृश्यं टिपली आणि ती पाहून पोलिसांसह न्यायाधीशांपर्यंत सगळ्यांनीच तोंडात बोटं घातली. कोणताही गोंधळ न होऊ देता, इतक्या सङ्गाईदारपणे बँकेची लूट करणारी मुलं चर्चेचा विषय झाली. एङ्गबीआयने या तिघांचे ङ्गोटो सीसीटीव्ही ङ्गुटेजमधून घेतले आणि पोस्टर छापून ती ठिकठिकाणी लावायला सुरुवात केली.
ती बघून दोन मुलांच्या आईवडिलांनी स्वतःच पुढाकार घेऊन मुलांना पोलिसांच्या ताब्यात दिलं. तिसरा मुलगा सापडत नव्हता. दरम्यान, एके ठिकाणी मुलांमध्ये मारामारीची घटना घडली, तेव्हा पोलिसांनी हस्तक्षेप करून काहीजणांना ताब्यात घेतलं. त्यातल्या एकाची ओळख ‘बँक लुटीतील तिसरा आरोपी’ अशी पटली. जग खरंच खूप जवळ आलंय आणि खर्या अर्थानं लहानसुद्धा झालंय. आपलं संपूर्ण आयुष्य बेभरवशाचं आणि चढउतारांनी व्यापलेलं असलं तरी येणार्या मानवनिर्मित संकटाची किमान चाहूल लागणं अजूनही अपेक्षित धरलं जातं.
पण ज्याची कल्पनाही करता येणार नाही, अशा घटनांमध्ये अचानक का वाढ झाली, हे वेळीच तपासायला हवं. पलायनवादी दृष्टिकोन न स्वीकारता अशा घटनांची खरीखुरी कारणमीमांसा करायला हवी. सुपातल्या लोकांनी जात्यातल्या लोकांकडे बघून समाधान मानण्याइतकी परिस्थिती आवाक्यात राहिलेली नाही. (कट टू… आपलं घर!)