जुलै महिन्याचे नाव ज्याच्या नावावरून दिले गेले, त्या रोमन साम्राज्याचा शासक, सेनापती व राजकारणी रोमन हुकूमशहा ज्युलियस सीझर यांचा आज जन्मदिन. त्याचा जन्म नेमक्या कोणत्या वर्षी झाला तसेच तारखेबद्दल मतभेद असले तरी इसपू 100 हे परंपरेने स्वीकारलेले वर्ष आहे. सीझरचे कुटुंब पट्रिशन वर्गातले होते. पट्रिशन म्हणजे श्रेष्ठी. पट्रिशन हा विशेषाधिकार असलेला वर्ग होता. रोममध्ये राजसत्ताक पद्धती होती तथापि श्रेष्ठ सभा (सीनेट) होती आणि राजा हा श्रेष्ठ सभेने नेमलेला कारभारी असायचा. राजाचे वर्तन चुकीचे असल्यास सीनेट त्याची हकालपट्टी करीत असे. कालांतराने या श्रेष्ठी वर्गातील लोकांची घराणेशाही सुरू झाली व त्यांच्या वंशातील लोकच सीनेटमध्ये येऊ लागले.
सीझरचे घराणे श्रेष्ठींपैकी असले, तरी श्रीमंत, नामांकित वा प्रभावशाली नव्हते. तत्कालीन रोमन सरदाराला रोमच्या राजकीय जीवनात पुढे येण्यासाठी निरनिराळ्या सरकारी अधिकारपदांवर निवडून येणे आवश्यक असे आणि कॉन्सलपद प्राप्त करणे हे फार मोठे मानाचे समजले जायचे. हे सरदारपद मिळविण्यासाठी पैसा आणि प्रभाव यांचे पुरेसे पाठबळ जरी सीझरजवळ नव्हते, तरीही अव्यवस्थित प्रशासन असलेल्या रोमला स्वतःच्या कल्पनांप्रमाणे अधिक चांगली व्यवस्था प्राप्त करून द्यावी म्हणून त्याने राजकीय जीवनाच्या धकाधकीत पडायचा निर्णय घेतला व त्यात तो यशस्वी झाला.
इसपू 84 मध्ये सीझरने ल्यूशस कॉर्नेलिअस सला याची कन्या कॉर्नेलिआ हिच्याशी विवाह केला. या राजकीय लढाईत त्याला आपल्या सासऱ्याविरुद्धही उभे राहावे लागले. सलाच्या अंतिम विजयानंतर, सीझरच्या जुन्या राजवटींशी जोडलेल्या संबंधांमुळे त्याच्याकडून त्याचा वारसा, त्याच्या पत्नीचा हुंडा आणि त्याचे पौरोहित्य काढून घेण्यात आले; परंतु त्याने कॉर्नेलियाला घटस्फोट देण्यास नकार दिला. पौरोहित्य गमावल्यामुळे त्याला लष्करी काम करण्याची परवानगी मिळाली.
कॉर्नेलियाला घटस्फोट देण्याचा आदेश त्याने मानला नाही. या गोष्टीसाठी सीझरला आपली मालमत्ताच नव्हे, तर आपला जीवही गमवावा लागेल, हे लक्षात घेऊन सीझर इटलीतून बाहेर पडून सायलीशियात जाऊन तेथील लष्करात सामील झाला. त्यानंतर त्याने स्वतःचे एक नाविक दल उभारले. युद्धशास्त्राचा अभ्यास करून पुढे पॉन्टसच्या राजाने इसपू 74 मध्ये बिथिनियावर आक्रमण करून रोमशी युद्घ सुरू केले, तेव्हा त्याचा प्रतिकार सीझरने आपल्या खासगी सैन्याकडून केला. इसपू 69 वा 68 मध्ये सीझर “क्वेस्टर’ (कोषाधिकारी) म्हणून निवडला गेला. त्यानंतर रोमच्या राजकीय पटलावर त्याने प्रवेश केला. त्याला इसपू 65 मध्ये दंडाधिकारी या पदावर निवडण्यात आले.
सीझरने श्रेष्ठ सभेला आव्हान देऊन यादवी युद्ध सुरू केले. इसपू 9 ऑगस्ट 48 रोजी सीझरने यादवी युद्घात निर्णायक विजय मिळविला व सीझर रोमचा सर्वंकष सत्ताधारी झाला. सीझर इजिप्तमध्ये गेला. तेथे राजकीय अराजक माजल्याचे त्याने पाहिले. इजिप्तच्या वारसा हक्काबद्दल तेथे संघर्ष उद्भवला होता. इजिप्तची राणी क्लिओपात्रा हिची आणि सीझरची भेट झाली. क्लिओपात्राच्या तो प्रेमात पडला. इसपू 47 मध्ये क्लिओपात्राने एका पुत्राला जन्म दिला.
रोमचा सर्वंकष सत्ताधारी झाल्यानंतर सीझरने आफ्रिका, फार्दर स्पेन अशा ठिकाणी त्याला होणारा विरोध मोडून काढला; पण याच वेळी त्याला ठार मारण्याचे कारस्थान रचले जात होते. या कारस्थानात काही पूर्वीचे सीझरनिष्ठही होते. सीझरला या कारस्थानाचा पत्ता लागला नाही. श्रेष्ठ सभेच्या गृहामध्ये मारेकऱ्यांनी त्याला भोसकून ठार मारले.
“ज्युलिअस सीझर-क्लिओपात्रा’ यांच्यावर भरपूर नाटके रंगमंचावर आली. शेक्सपिअर यांच्या नाटकातून प्रेक्षकांना हवा असलेला नायक मिळाला. त्यांची मराठी भाषांतरेही मराठी रंगभूमीवर प्रेक्षकांनी डोक्यावर घेतली.