बेंगळुरू – भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था “इस्रो’ आणि अमेरिकन अंतराळ संशोधन संस्था नॅशनल एरॉनॉटीक्स अँड स्पेस ऍडमिनिस्ट्रेशन अर्थात “नासा’ यांच्या संयुक्त विद्यमाने “निसार’ नावाचा एक उपग्रह तयार करण्याचे काम सुरु असून, वर्ष 2024 च्या सुरुवातीला हा उपग्रह अंतराळात प्रक्षेपित करता येऊ शकेल. हा उपग्रह पृथ्वीच्या गतिशीलतेचे आकलन अधिक सखोल करेल आणि पर्यावरणीय घटनांबद्दल तपशीलवार माहिती प्रदान करेल. “निसार’ हे नाव नासा आणि इस्रो सिंथेटिक अपर्चर रडारचे संक्षिप्त रूप आहे.
“नासा’ने एका प्रसिद्धीपत्रकात म्हटले आहे की “निसार’2024 च्या सुरुवातीस प्रक्षेपित करण्यासाठी सज्ज आहे. “निसार’ उपग्रहाचे दोन प्रमुख घटक भारतातील बेंगळुरू येथे एकच अंतराळ यान तयार करण्यासाठी एकत्र केले गेले आहेत. “निसार’ हरर उपग्रह हवामान बदल, जंगलतोड, हिमनदी वितळणे, ज्वालामुखी, भूकंप आणि इतर समस्यांबद्दल समजून घेईल. “निसार’ आपल्या ग्रहाच्या जवळजवळ प्रत्येक भागाचे किमान दर 12 दिवसांनी एकदा निरीक्षण करेल. त्यामुळे हा उपग्रह शास्त्रज्ञांना इतर निरीक्षणांसह जंगले, पाणथळ जागा आणि शेतजमिनीतील बदल समजून घेण्यास मदत करेल.
भारतातील बेंगळुरू येथील इस्रोच्या एका खोलीत जूनमध्ये, उपग्रहाच्या अंतराळ यान वाहनाला”निसार’चे रडार उपकरण पेलोड जोडण्यासाठी क्रेनचा वापर करण्यात आला होता, असे प्रकाशनात म्हटले आहे. उपग्रहाच्या दंडगोलाकार रडार इन्स्ट्रुमेंट पेलोडमध्ये दोन रडार प्रणालींचा समावेश आहे आणि ते स्पोर्टस युटिलिटी व्हेईकलच्या आकाराचे आहे.
“नासा’ने पुढे म्हटले आहे की, एस-बॅंड रडार पीक रचना आणि जमिनीच्या आणि बर्फाच्या पृष्ठभागाच्या खडबडीतपणाचे निरीक्षण करण्यासाठी विशेषतः उपयुक्त आहे, तर एल-बॅंड उपकरणे इतर निरीक्षण करण्यायोग्य वस्तूंसह झाडांच्या वृक्षांची खोडं शोधू शकतात; अभ्यास करण्यासाठी घनदाट जंगलात प्रवेश करू शकतात. एस-बॅंड आणि एल-बॅंड सिग्नलची तरंगलांबी अनुक्रमे 4 इंच (10 सेमी) आणि 10 इंच (25 सेमी) असते आणि दोन्ही सेन्सर्समध्ये ढगांमधून पाहण्याची आणि दिवस आणि रात्र डेटा गोळा करण्याची क्षमता असते.
इस्रोपर्यंत पोहोचण्यासाठी पेलोडला चक्राकार प्रवास करावा लागला. एस-बॅंड रडार पश्चिम भारतातील अहमदाबाद येथील स्पेस ऍप्लिकेशन्स येथे तयार करण्यात आले होते, त्यानंतर मार्च 2021 मध्ये दक्षिण कॅलिफोर्नियातील “नासा’च्या जेट प्रोपल्शन लॅबोरेटरीमध्ये पाठवण्यात आले होते. जिथे अभियंते निसारचे एल-बॅंड रडार विकसित करत होते. मार्च 2023 मध्ये दक्षिण भारतातील बेंगळुरू शहरातील यूआर राव सॅटेलाइट सेंटरमध्ये पाठवण्यापूर्वी दोन प्रणाली पेलोडच्या बॅरल सारख्या फ्रेममध्ये निश्चित केल्या गेल्या. रिफ्लेक्टर, सुमारे 40 फूट (12 मीटर) व्यासाचा, अंतराळात प्रक्षेपित केला जाईल, तो त्याच्या प्रकारचा सर्वात मोठा रडार अँटेना बनवेल, असेही नासाने म्हटले आहे.