शहरात 70 हजार भटकी कुत्री
पिंपरी – पिंपरी-चिंचवड शहरात सध्या 70 हजार भटकी कुत्री असल्याचे पशु वैद्यकीय विभागाचे म्हणणे आहे. तर गेल्या साडेचार वर्षात तब्बल 66 हजार जणांना चावा घेतल्याची नोंद महापालिकेच्या रुग्णालयांमध्ये आहे. तर 20 टक्के नागरिक खासगी रुग्णालयात उपचार घेतात. यामुळे कुत्र्यांनी चावा घेतलेल्या रुग्णांचा आकडा सुमारे 80 हजारांच्या घरात आहे.
रुपीनगर येथे रविवारी (दि. 24) पंचवीस बालकांना पिसाळलेल्या कुत्र्याने चावा घेतला. त्यापार्श्वभूमीवर शहरातील भटक्या कुत्र्यांचा प्रश्न ऐरणीवर आला आहे. भटक्या कुत्र्यांना मारता येत नाही. केवळ त्यांना पकडून त्यांची नसबंदी करता येते. कायद्यानुसार नसबंदीनंतर या कुत्र्यांना पुन्हा आहे, त्याच ठिकाणी सोडावे लागते. यामुळे ही समस्या नागरिकांच्या दृष्टीने जैसे थे राहते. यामुळे महापालिकेच्या सारथी हेल्पलाईनवर सर्वाधिक तक्रारी आणि प्रलंबित तक्रारी या पशुवैद्यकीय विभागाच्या आहेत. पशुवैद्यकीय विभागाच्या वतीने भटक्या कुत्र्यांची नसबंदी केली जाते. मात्र नसबंदी शस्त्रक्रियेचा वेग अतिशय कमी असल्याने भटक्या कुत्र्यांची संख्या वाढत चालली आहे.
श्वानाची एक मादी पाच ते आठ पिल्लांना जन्म देते. सहा महिन्यात ही पिल्ले प्रजननासाठी तयार होतात. मग त्यांनाही पिल्ले होतात. अशा प्रकारे श्वानाच्या एका मादीमुळे तीन वर्षात 500 श्वान तयार होतात. श्वानांचा हा वाढीचा वेग प्रचंड असल्याने गल्लीबोळातील श्वानांची संख्या दिवसेंदिवस वाढत चालली आहे.
श्वानांची एवढी वाढ कशी
श्वानांचा 60 दिवसांचा प्रजनन काळ असतो. नसबंदी न केलेली एक मादी पाच ते आठ पिल्लांना जन्म देते. पिल्लांची वाढ वेगाने होते. सहा महिन्यातच मादी प्रजननासाठी तयार होते. अशा प्रकारे एक मादी व तिच्या पिल्लांद्वारे तीन वर्षात पाचशे श्वान जन्म घेतात. यामुळे भटक्या कुत्र्यांची संख्या दिवसेंदिवस वाढत चालली आहे.
कोठून मिळते भटक्या कुत्र्यांना खाद्य?
काही भटक्या कुत्र्यांना प्राणीप्रेमी नागरिक खाद्य देतात. मात्र बुहतांश भटक्या कुत्र्यांना जवळच्या कचरा कुंडीवर अथवा सोसायटीबाहेर ठेवलेल्या कचऱ्याच्या बकेटमध्ये खाद्य उपलब्ध होते. कचरा कुंडीवर चौकाचौकातील मटण, चिकन, मासे विक्रेते, चायनीज वेस्टेज आयते खाद्य मिळते.
ठळक मुद्दे
एका श्वानावर नसबंदी करण्यासाठी महापालिका करीत असलेला खर्च – 693 रुपये
वर्षभरात भटक्या कुत्र्यांवर होणाऱ्या नसबंदी शस्त्रक्रियांची संख्या – 12 हजार
श्वाने पकडण्यासाठी महापालिकेकडे असलेल्या वाहनांची संख्या – दोन
पशुवैद्यकीय विभागासाठी महापालिकेकडून केलेली तरतूद – दीड कोटी
महापौरांकडून कार्यवाहीच्या सूचना
शहरातील भटक्या कुत्र्यांच्या वाढत्या उपद्रवाबद्दल महापौर उषा ढोरे यांनी आज पशुवैद्यकीय अधिकारी डॉ. अरुण दगडे यांच्याकडे विचारणा केली. तसेच, याबाबत तात्काळ कार्यवाही करण्याच्या सूचना दिल्या. रूपीनगर येथे भटक्या कुत्र्याने चावा घेतल्याची घटना घडली आहे. याबाबत काय कार्यवाही केली, अशी विचारणा महापौरांनी डॉ. दगडे यांच्याकडे केली. रुपीनगर परिसरातील 10 कुत्री पकडली असल्याचे डॉ. दगडे यांनी त्यांना सांगितले.
“कुत्र्याचा मृत्यू झाला असावा’
मात्र, ज्या पिसाळलेल्या कुत्र्याने नागरिकांचा चावा घेतला, त्याला पकडले का? याबाबत विचारले असता संबंधित कुत्र्याचा मृत्यू झाला असावा, असे उत्तर डॉ. दगडे यांच्याकडून देण्यात आले. याचाच अर्थ की याबाबतीतही पशु वैद्यकीय विभागाला पुरेशी माहिती नाही. सांगवीतही भटक्या कुत्र्यांचा उपद्रव वाढला आहे. त्याबाबत देखील कारवाई करावी, अशा सूचना महापौरांनी त्यांना केल्या.
“श्वानदंश झाल्यानंतर सर्वप्रथम ज्या ठिकाणी दंश झाला आहे ती जागा नळाखाली साबणाने धुवून काढावी. त्यामुळे रॅबिजचा धोका 50 टक्क्यांनी कमी होतो. त्यानंतर लगेच डॉक्टरांशी संपर्क करून रेबीज प्रतिबंधात्मक लस घ्यावी. तसेच चावा घेतलेल्या कुत्र्यास मारून टाकू नका. त्याच्यावर दहा दिवस लक्ष ठेवा. कुत्रा मरण पावल्यास त्याबाबत उपचार करणाऱ्या डॉक्टरांना माहिती द्यावी.
– डॉ. पवन साळवे, अतिरिक्त आरोग्य वैद्यकीय अधिकारी.