पिंपरी, दि. 4 – हजारो मैल अंतराचा प्रवास करुन, अन्नाच्या शोधात सायबेरियातून दरवर्षी पिंपरी-चिंचवड, कासारसाई व पवना धरणाच्या पाणलोट क्षेत्रात दाखल झालेल्या परदेशी पक्षांबाबत शहर परिसरात कमालीची उदासीनता पहायला मिळत आहे. या परदेशी पाहुण्यांच्या वास्तव्याच्या काळात त्यांचे वास्तव्याचे ठिकाण, गणना, अन्न पदार्थ उपलब्धतेची माहिती, वास्तव्य कालावधी अशा अनेक संशोधनाच्या बाबींवर काम होत नसल्याचे वास्तव आहे. त्यामुळे शहर परिसरातील जैवविविधतेबाबतच्या नोंदी करताना दुर्दैवाने अनेक बाबींचा समावेश असणार नसल्याचे चित्र आहे.
सायबेरिया व युरोपीय देशांमध्ये बर्फ पडायला सुरुवात झाल्यानंतर अन्नाची कमतरता भासत असल्याने तेथील अनेक पक्षी भारतात स्थलांतर करतात. दरवर्षी हे पक्षी हजारो किलोमीटरचा प्रवास करुन ठराविक ठिकाणी काही काळ वास्तव्यास असतात. यामध्ये पिंपरी-चिंचवडच्या आसपासच्या परिसरात तसेच मावळ व मुळशीमध्ये अनेक परदेशी पक्षी येथे वास्तव्यास असतात. सप्टेंबर ते फेब्रुवारी हा त्यांचा भारतातील वास्तव्याचा काळ मानला जातो.
दरम्यान, मुळशीतील कासारसाई धरणाच्या पाणलोटक्षेत्रातही सैबेरियातून स्थलांतरित झालेले पिवळा धोबी, करडा धोबी, बदकांशी सार्म्य असलेला थापट्या, चक्रावाक हे पक्षी मोठ्या संख्येने दाखल झाले आहेत. तर युरोपियन देशातून तुतवारचे आगमन झाले होते. त्यापैकी पिवळा व करडा धोबी हे दोन्ही पक्षी सर्वात अगोदर याठिकाणी दाखल होतात आणि इतर सर्व पक्षी गेल्यानंतर परतीचा प्रवास सुरू करतात.
दहा वर्षांपूर्वी दुर्मिळ नीलमणीचे दर्शन
अन्नाच्या शोधात युरोपातून अशियाई देशांत दाखल होणाऱ्या पक्षांमध्ये दुर्मिळ नीलमणी पक्षाचा समावेश आहे. आशियाई देशातील त्याच्या वास्तव्याच्या काळात त्याचे महाराष्ट्रातील दाट झाडीमध्ये त्याचे क्वचित दर्शन घडत असते. चिंचवड शाहूनगर परिसरातील एचडीएफसी या परिसरात हा पक्षी आठ ते दहा वर्षांपूर्वी दिसल्याची नोंद आहे. त्यानंतर मात्र अद्यापही त्याचे दर्शन झालेले नाही.
दाट झाडीत शिकारी पक्षांचा अधिवास
उथळ पाणवठ्यावर वास्तव्यास असलेल्या पक्षांबरोबरच अनेक शिकारी पक्षीदेखील दाखल होत असतात. यामध्ये स्टेपी गरूड, भोवत्या, तांबुल, ब्लाईट वटवट्या,गुलाबी मैना, पिवळी लूटकुटी या पक्षांचा समावेश आहे. मावळ, मुळशी तालुक्‍यात दाट झाडीत त्यांचे वास्तव्य असून, महिनाभरानंतर त्यांचा परतीचा प्रवास सुरू होणार आहे.
