पुणे – “चांद्रयान-2′ मोहिमेद्वारे अपूर्ण राहिलेले लक्ष्य पूर्ण करण्याचे उद्दिष्ट इंडियन स्पेस रिसर्च ऑर्गनायझेशनने (इस्रो) ठेवले आहे. यासाठी “चांद्रयान-3′ जून-जुलै 2023 दरम्यान झेपावण्याची शक्यता आहे. त्यासाठी आवश्यक चाचण्या पूर्ण करण्याची तयारी “इस्रो’ने केली आहे. त्यानंतर काही दिवसांतच “चांद्रयान-3′ झेपावणार आहे. याबाबत “इस्रो’चे प्रमुख
एस. सोमनाथ यांनी नुकतीच वृत्तसंस्थांना माहिती दिली. ते म्हणाले, “भारताची तिसरी चंद्र मोहीम चांद्रयान-3 चे प्रक्षेपण 2023 च्या मध्यापर्यंत केले जाईल. “चांद्रयान-3′ क्राफ्ट पूर्णपणे तयार आहे. ते पूर्णपणे एकात्मिक (इंटिग्रेटेड) आहे. आम्ही अनेक चाचण्यांद्वारे मोहिमेबाबत आत्मविश्वास निर्माण करत आहोत.’
“चांद्रयान-3’ची उद्दिष्ट्ये
“विक्रम’ लॅंडर, “प्रग्यान’ रोव्हर आणि अतिरिक्त इंधन यंत्रणेचे प्रक्षेपण होईल.
पृथ्वीभोवतीच्या कक्षेतून इंधन यंत्रणेच्या मदतीने यान चंद्राभोवतीच्या अपेक्षित कक्षेत पोहोचेल.
चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवाचा उर्वरित अभ्यास पूर्ण करणे. जो चांद्रयान-2 मोहिमेत अपूर्ण आहे.
“चांद्रयान-2′ ऑर्बिटरच्या संपर्कात राहून चंद्रावरील माहिती शास्त्रज्ञांना पुरवणे
पहिल्या दोन मोहिमांचे यश
चांद्रयान-1 : ऑक्टोबर 2008 मध्ये इस्रोने चंद्राभोवतीच्या कक्षेत पहिल्याच प्रयत्नात ऑर्बिटर प्रस्थापित केले. अवघ्या पाच दिवसांत हे यान चंद्राच्या कक्षेत पोहचले होते. चंद्रावर पाणी आणि हेलियमचा शोध घेण्याचे या मोहिमेचे प्रमुख उद्दिष्ट होते.
चांद्रयान-2 : जुलै 2019 मध्ये चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवाजवळ (साऊथ पोल) “विक्रम’ लॅंडर आणि “प्रग्यान’ रोव्हर उतरवण्याचे उद्दिष्ट होते. मात्र, विक्रम लॅन्डर चंद्रावर वेगाने आदळले. पण, तरीही ऑर्बिटरच्या माध्यमातून ही मोहीम कार्यरत असून, चंद्रावर सोडियमचे अंश असल्याचा पुरावा शास्त्रज्ञांना यापूर्वी मिळाला आहे.
यश मिळवण्याचा विश्वास
“चांद्रयान-2′ मोहीम काही प्रमाणात पूर्ण होऊ शकली नाही. विक्रम लॅंडर चंद्राच्या पृष्ठभागावर अलगद न उतरू शकल्याने मोहिमेला धक्का बसला. पण, आता त्या मोहिमेतील चुकांचा अभ्यास “इस्रो’ने केला आहे. त्रुटीदेखील पूर्ण केल्या आहेत. त्यामुळे ही मोहीम यशस्वी होईल, असा विश्वास “इस्रो’ला आहे.
वर्षभराचा उशीर
“चांद्रयान-3′ मोहीम सन 2022 च्या तिसऱ्या तिमाहीत सुरू करण्याची योजना होती. मात्र, आधी करोना संकट आणि नंतर लॉकडाऊनचा मोठा फटका मोहिमेला बसला. त्यामुळे या मोहिमेला आणखी उशीर झाला आहे.
नव्या प्रक्षेपणात काय?
“जीएसएलव्ही मार्क-3′ च्या मदतीने “चांद्रयान-3′ चंद्रमाकडे झेपावेल
या मोहिमेत ऑर्बिटरचा समावेश नाही
विक्रम लॅंडर, प्रग्यान रोव्हर चंद्रावर जाईल. पृथ्वीभोवतीच्या
यानावरील छोट्या रॉकेटआधारे “चांद्रयान-3′ चंद्रावर उतरेल
भारताच्या मदतीने जगभरात इंटरनेट
एकीकडे “चांद्रयान-3′ मोहिमेची चर्चा सुरू असताना “इस्रो’ने “लॉन्च व्हेइकल मार्क-3′ रॉकटेच्या सहाय्याने “वन वेब’ या ब्रिटीश कंपनीच्या 36 उपग्रहांचे यशस्वी प्रक्षेपण नुकतेच केले. या उपग्रहांच्या मदतीने जगभरात कोठेही आणि अविरत इंटरनेट सेवा पुरविली जाणार आहे. विशेषतः जगभरातील विविध प्रशासने, कंपनी कार्यालये, सर्व प्रकारच्या शैक्षणिक संस्था, आपत्ती व्यवस्थापन यंत्रणांना थेट सॅटेलाइटच्या मदतीने अखंड इंटरनेट पुरविण्याचे उद्दिष्ट आहे. त्यासाठी “वन वेब’ कंपनीने इस्रो अर्थात भारताची मदत घेतली आहे. त्यामुळे आता जगभरातील कोणत्याही कोपऱ्यात इंटरनेट पोहचत असेल, तर त्याला भारताचे “पंख’ जोडले गेले आहेत, हे विशेष.