अरे, काल काका म्हणाले होते ना, तोंडी आकडेमोड करण्याचा सराव केला पाहिजे. मला एक खेळ सुचला आहे खेळायचा का?’ प्रणवने विचारले. “अरेवा! आम्ही तर काकाच काही तरी सुचवतील म्हणून थांबलो आणि तुला मात्र खेळ सुचला पण. सांग ना कसा खेळायचा.’
खाऊतही गणित पाहून प्रणव चांगलाच खूश झाला होता आणि त्याविचारातच त्याला एक खेळ सुचला होता. त्या खेळात सगळीजणच मस्त रमून गेली. विविध संख्या आणि त्यासोबत मुलांचे हसण्याचे आवाज ऐकून मुले काय बरं करत या उत्सुकतेने प्रणवची आई बाहेर आली. तेवढ्यात प्रणव बोलला, “एक्क्याणव अन् नऊ शंभर, मी जिंकलो.’
“प्रणव, अरे कशात जिंकलास रे?’
“अहो काकू, प्रणवनेच आज आम्हाला एक खेळ शिकवला. तोंडी बेरजांचा सराव करण्यासाठी. त्यात त्याची आधी शंभर बेरीज झाली ना म्हणून तो जिंकला.’ सानवी बोलली.
“अच्छा! पण करत काय होतात?’
“मी आधी एक ते नऊ पैकी एक अंक सांगितला,’ मिहीर बोलला.
“आणि मग अनयने त्या अंकात एक ते नऊपैकीच अजून एक अंक मिळवला,’ तन्वीने सांगितले.
“आलेल्या बेरजेत पुढच्याने एक ते नऊपैकी अजून एक अंक मिळवला.अन् असेच खेळत राहिलो,’ सानवीने उत्साहात खेळ सांगितला.
“आणि काकू बेरजा करताना खूप गमती जमती होत होत्या.’
“अच्छा! म्हणून हसू येत होते का? पण खेळ खरंच छान आहे. असाच खेळ तुम्हाला वजाबाकीसाठीही खेळता येईल की,’ प्रणवच्या आईने मुलांना सुचवले.
“मी सांगतो,’ मिहीर बोलला. “आपण शंभर या संख्येपासून सुरुवात करू आणि त्यातून एक ते नऊ पैकीच एक अंक वजा करत जाऊ.
ज्याची वजाबाकी शून्य येईल तो जिंकला,’ अन्वीने सुचवले.
“अरे आपल्याला अपूर्णांकासाठीही असे खेळता येईल का?’
अनय म्हणजे सममूल्य अपूर्णांक काढण्यासाठी का?’ सानवीने विचारले.
“सममूल्य अपूर्णांक मिळवण्यासाठी अंशाला व छेदाला एकाच संख्येने गुणावे किंवा भागावे लागते,’ प्रणवने सममूल्य अपूर्णांक म्हणजे काय हे आईला सांगितले.
“बरं पण हा खेळ कसा खेळाल?’ प्रणवच्या आईने विचारले.
“असं करता येईल, एक छोट्यातला छोटा अपूर्णांक घेऊ. त्या अपूर्णांकाच्या अंश व छेदाला एक ते पाच पैकी कोणत्याही एका अंकाने गुणून सममूल्य अपूर्णांक मिळवता येईल,’ तन्वीने सुचवले.
“पण मग खेळ कधी थांबवायचा?’ अनयने विचारले. “कंटाळा आला की. कारण असे सममूल्य अपूर्णांक तर अनंत मिळणार,’ मिहीर हसत बोलला. “किंवा पहिली तीन अंकी किंवा चार अंकी संख्या मिळाली की थांबता येईल’, प्रणव बोलला. “अरे! नुसते बोलत काय बसलात? खेळायला तर सुरुवात करा. कधी थांबायचे ते नंतर बघा,’ प्रणवच्या आईने सुचवले. “काकू, पण असा सराव का करायचा?’ सानवीने विचारले. “तुम्हीच सांगा बरं का ते’.
“संख्यांशी दोस्ती करायला… तोंडी आकडेमोड करायला शिकलो तर शाळेतली गणिते सोडवताना अचूकता येईल… गणित कसे सोडवायचे माहीत असते परंतु आकडेमोडीतील छोट्या छोट्या चुका झाल्याने गुण कमी होतात. ते टाळण्यासाठी… पैशांचे तोंडी हिशोब करायला…’ मुले एका पाठोपाठ एकेक कारण सांगत होती.बालमित्रांनो, तुम्हालाही असेच वाटते ना मग तुम्ही पण असे खेळ खेळायला सुरुवात करणार ना?
– विशाखा गंधे