– हिमांशू
आता मात्र कमाल झाली राव! समजा, आपण काही महत्त्वाचे कागदपत्रं एखाद्याला कुरिअरनं पाठवले. तत्पूर्वी पाकीट काळजीपूर्वक बंद करून व्यवस्थित चिकटवलं. वर स्टेपलरच्या दोन-तीन पिनाही मारल्या. तरीही कुरिअर बॉयने ते पाकीट शिताफीनं उघडलं. आतले कागदपत्रं बाहेर काढले. त्यातल्या एखाद्या कागदावर “हे कागदपत्रं घेऊन येणाऱ्या कुरिअर बॉयला योग्य बक्षिसी देण्यात यावी,’ असा मजकूर लिहिला.
पाकीट पुन्हा होतं तसं बंद करून चिकटवलं. पुन्हा होत्या त्या ठिकाणी स्टेपलरच्या पिना मारल्या. बरेच दिवस ज्यांच्या प्रतिक्षेत होतो, ते कागदपत्रं मिळाले म्हणून संबंधितानं त्या तोलामोलाची रक्कम कुरिअर बॉयला बक्षिस म्हणून दिली आणि नंतर आपल्याला फोनवरून या सगळ्या घडामोडी सांगितल्या, तर आपली पहिली रिऍक्शन काय असेल?
खरंतर काय रिऍक्शन द्यावी हे कळणारसुद्धा नाही. आश्चर्याचा धक्का बसलेल्या इमोजीसारखे भाव, आपण कितीही प्रयत्न केले तरी आपल्या चेहऱ्यावर हुबेहूब उमटत नाहीत. रविवारी भल्या सकाळी आरशासमोर उभं राहून आम्ही तो प्रयत्न करून बघितला. बातमीच तशी ऐकली होती. खुद्द पंतप्रधानांचंच ट्विटर हॅंडल हॅक झालं होतं, तेही रात्री दोन वाजून अकरा मिनिटांनी.
महत्त्वाचे निर्णय मध्यरात्री अंमलात येतात, हे माहीत असल्यामुळे आणि “मास्टरस्ट्रोक’सुद्धा सवयीचा झालेला असल्यामुळे पंतप्रधानांनी एवढ्या उशिरा ट्विट कसं केलं, अशी शंका कुणाला आली नसती. पण मग पंतप्रधान कार्यालयानंच खुलासा केला आणि अगदी थोड्या वेळेसाठी ट्विटर हॅंडल हॅक झालं होतं, अशी माहिती दिली. चलाख माणसं विशेषतः गुन्हेगार हे तंत्रज्ञानाच्या दोन पावलं पुढे असतात, असं आम्ही नेहमीच म्हणतो.
परंतु आज असं वाटतंय, की त्याच्याही पुढे आपण काहीतरी बोललं पाहिजे. हॅकर वगैरे मंडळी तंत्रज्ञानाशी जो काही खेळ (खरं तर खेळखंडोबा) करतात, तसा त्यांना शोधून काढण्यासाठी आजवर कुणाला का करता आला नाही? सायबर विश्वात जगाच्या कोणत्याही कोपऱ्यातला माणूस हस्तक्षेप करू शकतो; पण देशोदेशीचे कायदे वेगळे असल्यामुळे त्याचा माग काढण्यात अपयश येतं, हे कारण किती दिवस सांगणार आणि ऐकणार? हे सारं तंत्रज्ञान जर “अपरिहार्य’च असेल तर त्याचा दुरुपयोग रोखण्यासाठीची जागतिक यंत्रणाही अपरिहार्य नाही का?
पंतप्रधानांचं ट्विटर हॅंडल हॅक करणाऱ्यानं संदेश काय लिहिले? “भारत सरकारने बिटकॉइनला कायदेशीर दर्जा दिला आहे. सरकारने 500 बिटकॉइन स्वतः खरेदी केल्या असून, त्या देशवासीयांमध्ये वितरित करण्यात येत आहेत.’ क्रिप्टोकरन्सीवर बंदी घालून देशाची स्वतःची क्रिप्टोकरन्सी आणण्याचा कायदा प्रस्तावित आहे. त्याचप्रमाणं ओमायक्रॉनच्या आगमनासह अन्य काही जागतिक घडामोडींमुळे क्रिप्टोकरन्सी कोसळलीय. ती वधारण्यासाठीच अपरात्री ही “घुसखोरी’ केली गेली.
या सगळ्या घडामोडींचा अन्वयार्थ लावताना एक गोष्ट स्पष्टपणे जाणवते. बिटकॉइन, इथेरियम आणि अन्य आभासी चलनं हा काळा पैसा लपवण्याचं नवं माध्यम ठरतंय. घसरणीनंतरसुद्धा एका बिटकॉइनचं मूल्य 48 हजार डॉलर तर इथेरियमचं मूल्य 4100 डॉलरच्या आसपास आहे. क्रिप्टोकरन्सीची एकूण बाजारपेठ 4.2 टक्क्यांनी घसरलीय. “आभासी नोटाबंदी’ची चाहूल लागल्यामुळेच पंतप्रधानांच्या ट्विटरवरून हॅकर बोलला. पंतप्रधानांचं ट्विटर हॅंडल हॅक होणं गंभीर आहेच; पण त्यामागचं कारण त्याहूनही गंभीर आहे.