एमसी मेरीकोमने देशात मुष्टियुद्ध लोकप्रिय केले. तिच्याकडूनच प्रेरणा घेत व काही वर्षांतच तिच्याशीच स्पर्धा करत एका नवोदित मुष्टियोद्धा खेळाडूने आपल्या नावाचाही डंका निर्माण केला. निखत झरीन हीच ती खेळाडू. तिच्याकडे गुणवत्ता आहे, क्षमताही आहे पण तिची देहबोली आगदी भारतीय क्रिकेटपटू विराट कोहलीसारखी म्हणजेच इगोइस्टिक. याच इगोमुळे तिचे नुकसान होत होते. अखेर निखतने आपल्या स्वभावात बदल केला व अभावाने अपेक्षित केलेले जागतिक विजेतेपद तिने दिमाखात प्रत्यक्षात साकार केले.
भारताची ही गुणी महिला मुष्टियुद्ध खेळाडू निखत झरीनने महिला जागतिक मुष्टियुद्ध स्पर्धेचे विजेतेपद मिळवत नवा इतिहास रचला. झरीनने इस्तंबुलमध्ये झालेल्या महिलांच्या जागतिक अजिंक्यपद मुष्टियुद्ध स्पर्धेत 52 किलो वजनी गटात झालेल्या फ्लायवेट विभागाच्या अंतिम फेरीत थायलंडच्या मानांकित जितपॉंग जुतामस हिच्यावर 5-0 असा दणदणीत विजय मिळवला.
मेरीकोमने 48 किलो वजनी गटात 2018 साली विजेतेपद पटकावले होते, त्यानंतर आता चार वर्षांनी झरीनच्या रूपाने जागतिक विजेती खेळाडू भारताला मिळाली आहे. करोनाच्या धोक्यानंतर यंदा या स्पर्धेचे आयोजन करण्यात आले होते. त्यापूर्वी 2019 साली रशियात झालेल्या स्पर्धेत भारतीय खेळाडूंनी एक रजत व तीन ब्रॉंझपदके मिळवली होती. या स्पर्धेच्या इतिहासात आतापर्यंत भारताने 10 सुवर्ण, 8 रजत व 19 ब्रॉंझ अशी एकूण 37 पदके मिळवली आहेत.
झरीनने या स्पर्धेच्या उपांत्य फेरीत ब्राझीलच्या कॅरोलिना डी अल्मेडा हिच्यावर 5-0 अशी मात करत अंतिम फेरी गाठली होती. केवळ दुसऱ्याच जागतिक स्पर्धेत खेळत असलेली तेलंगणाची उदयोन्मुख मुष्टीयोद्धा असेलेली झरीन या स्पर्धेचे विजेतेपद पटकावणारी भारताची पाचवीच खेळाडू ठरली आहे. तिच्यापूर्वी एमसी मेरीकोम, सरीता देवी, जेनी आरएल व लेखा सी यांनी अशी कामगिरी केली आहे. यंदाच्या स्पर्धेत भारताचा 12 खेळाडूंचा संघ रवाना झाला होता. झरीनने विजेतेपदासह सुवर्णपदाकाला गवसणी घातली. तिच्या व्यतिरिक्त मनीष मौन (57 किलो) व परवीन हुडा (63 किलो) यांना ब्रॉंझपदकावर समाधान मानावे लागले.
जागतिक विजेती व्हाया तेलंगाणा
निखतचा जन्म तेलंगाणातील निजाबाद येथे 14 जून 1996 साली झाला. तिने वयाच्या 13 व्या वर्षी मुष्टीयुद्धाचे धडे गिरवायला सुरुवात केली. सुपरमॉम एमसी मेरीकोमचे सामने पाहत मोठी झालेली निखत तिलाच आपला आदर्श मानते. तिच्याकडूनच प्रेरणा घेत तिने आज हे यश साकार केले आहे. वडील महंमद जमील अहमद व आई परवीन यांनी दिलेल्या पाठिंब्याच्या जोरावरच निखतने हे यश मिळवले आहे. घरची परिस्थिती फारशी समाधानकारक नसतानाही तिच्या पालकांनी तिच्या खेळातील कारकीर्दीला प्रोत्साहनच दिले. जर घरातच क्रीडा संस्कृती रुजवली गेली तर खेळाडू कसे यश मिळवू शकतो हेच निखतने सिद्ध केले. 2019 साली निखतने आशियाई स्पर्धेत ब्रॉंझपदक पटकावले होते. याच स्पर्धेच्या सामन्यात तिने कॅरोलिनाला पराभूत केले होते व इस्तंबुलमध्ये तिने याचीच पुनरावृत्तीही करून दाखवली व पदकाचा रंग सोनेरीही केला.
कौतुकास्पद वाटचाल
निखतने सब ज्युनिअर स्पर्धेत 2010 साली कारकिर्दीतील पहिले सुवर्णपदक पटकावले. त्यानंतर तुर्कीत झालेल्या महिलांच्या ज्युनिअर व युवा स्पर्धेत तिने पहिल्यांदाच सहभागी होताना सुवर्णपदकाला गवसणी घातली. यानंतर तिने मागे वळून पाहिले नाही व एका दशकानंतर तिने जागतिक विजेतेपदही साकार केले. वयाच्या 15 व्या वर्षी 2011 साली युवास्पर्धेत देशासाठी सुवर्णपदक जिंकले. 2013 साली रजत तर, 2014 साली सर्बिया येथे झालेल्या तिसऱ्या नेशन्स कप आंतरराष्ट्रीय मुष्टियुद्ध स्पर्धेत 51 किलो गटात सुवर्णपदक पटकावले. त्यानंतर तिने 2019 साली बॅंकॉक येथे झालेल्या थायलंड ओपन स्पर्धेत रजतपदक मिळवले. याच स्पर्धांमध्ये अनुभव घेत तिने देशोदेशीच्या खेळाडूंचा खेळ पाहिला, त्याचा अभ्यासही केला. बलस्थाने तसेच कमकुवत दुवेही हेरले व त्यानुरूप आपल्या खेळात बदल केले. तिची आतापर्यंतची वाटचाल कौतुकास्पद असून यातूनच तिला नवनव्या यशस्वी कामगिरींसाठी प्रेरणा मिळेल यात शंका नाही.
वादग्रस्त तरीही जिद्दी
निखतने थेट पंगा घेतला आपल्याच प्रेरणास्थानाशी. भारताची सहावेळची जागतिक विजेती एमसी मेरीकोमशी लढत खेळवा त्यानंतरच जो सरस ठरेल त्या खेळाडूला टोकियो ऑलिम्पिक तसेच आगामी आंतरराष्ट्रीय स्पर्धांमध्ये कोणता खेळाडू पाठवायचा ते ठरवा, असे निखतने मेरीकोमच्या थेट निवडीवर भाष्य केले होते. त्यावेळी ही निखत कोण, असा सवाल करत निखतवर ताशेरे ओढले होते. मात्र, तत्कालीन केंद्रीय क्रीडामंत्री किरण रिजीजू यांनी यात हस्तक्षेप करत खेळाडूची निवड पारदर्शीपणे केली जाईल, असे सांगितले होते. या दोघींमध्ये सामना खेळवला गेला. मात्र, मेरीकोमने निखतचा पराभव केला. या पराभवानंतर मेरीकोम टोकियो ऑलिम्पिकला पात्र ठरली होती. या संपूर्ण प्रकरणानंतर निखतला दुखापतीचाही सामना करावा लागल्यामुळे तिला काही काळ खेळापासून दूर राहावे लागले होते. जरी तिने मेरीकोमला आव्हान दिले असले तरीही त्यानंतर या दोघींमध्ये खूप चांगली मैत्रीही निर्माण झाली. निखत केवळ याच एका गोष्टीमुळे नव्हे तर तिच्या अहंकारी स्वभावामुळेच कायम वादात ओढली गेली होती. मात्र, याच गोष्टीवर तिने नियंत्रण मिळवले व त्यातूनच तिच्या जिद्दीची कहाणी जागतिक विजेतेपदात रूपांतरित झाली.
पॅरिस ऑलिम्पिकवर लक्ष्य
इस्तंबुलमधील स्पर्धा जिंकल्यावर निखतने आता आपले लक्ष्य 2024 साली पॅरिसला होत असलेली ऑलिम्पिक स्पर्धा असल्याचे सांगितले व तिच्या आत्मविश्वासाचा दाखलाही मिळाला. आजवर निखतने प्रचंड मेहनतीने हे स्थान मिळवले आहे. आपण या विजेतेपदापर्यंत पोहोचण्यासाठी काय केले आहे हे तिच्या नेमके लक्षात आहे, म्हणूनच तिने आगामी दोन वर्षे सातत्याने स्पर्धांमध्ये सहभागी होत ऑलिम्पिकची तयारीही सुरू करण्याचे दाखवून दिले. मात्र, जर तिला पॅरिसमध्ये आपल्या नावाचा दबदबा निर्माण करायचा असेल तर त्यासाठी केवळ कामगिरी व सराव हेच करून चालणार नाही, तर तिला तिच्या तंदुरुस्तीकडेही लक्ष द्यायला हवे आहे. 2017 साली खांद्याला झालेल्या दुखापतीमुळे तिला बराच काळ स्पर्धांमध्ये सहभागी होता आले नव्हते. त्यानंतर तब्बल दोन वर्षांनी तिने पदक पटकावले होते. त्यामुळे दुखापतीची किंमत किती मोठी मोजावी लागते हे तिला चांगलेच कळून चुकले आहे. असो, आता निखतने आपल्या याच सरस कामगिरीत सातत्य राखत पॅरिस ऑलिम्पिकचे सुवर्णपदक मिळवावे व देशाला मेरीकोमसारखीच जगजेत्ती असल्याचेही सिद्ध करावे हीच अपेक्षा.
अमित डोंगरे