पुणे – महापालिकेसह सर्व संबंधित यंत्रणांसाठी कोरोनाचे आव्हान ही मोठी अग्निपरीक्षा होती. एकाचवेळेस अनेक आघाड्यांवर पुणे महापालिका धैर्याने लढली आणि या संकटाचे संधीत रूपांतर केले. केवळ प्राथमिक आरोग्याची जबाबदारी असताना महापालिकेची आरोग्ययंत्रणा अत्याधुनिक वैद्यकीय सुविधांनी सज्ज झाली. भविष्यातील आव्हाने पेलण्यासाठीचा पाया घातला गेला. याच काळात मंजूर झालेल्या महापालिकेच्या वैद्यकीय महाविद्यालयामुळे पुण्याच्या शिरपेचात मानाचा तुरा खोवला गेला. कोरोनाकाळात सदैव नागरिकांच्या सेवेत असलेले महापौर मुरलीधर मोहोळ यांच्याशी साधलेला हा संवाद.
संपूर्ण जगाला विळखा घातलेल्या कोरोना संसर्गाचा पुणे शहराला मोठा फटका बसला. या संकटाला पुणे महापालिका कशी सामोरी गेली?
दोन वर्षांपूर्वी कोरोनाच्या अभूतपूर्व संकटाच्या सुरुवातीच्या काही महिन्यांमध्ये संपूर्ण जग चाचपडत होते. कोरोना संसर्ग कसा होतो, त्याला रोखायचे कसे आणि उपचार काय करायचे, याची ठोस माहिती कोणालाही नव्हती. कोरोनाला रोखणे शक्य नव्हते, त्या सुरुवातीच्या काळात रुग्णांचे प्राण वाचविण्यावर आपण भर दिला. 9 मार्च 2020 रोजी पुण्यात पहिला रुग्ण आढळल्यानंतर पहिल्याच आठवड्यात एक कोटी रुपयांचा निधी आरोग्य यंत्रणा सज्ज करण्यासाठी उपलब्ध करून दिला. डॉ. नायडू सांसर्गिक रोगांचे रुग्णालय व ससून रुग्णालय येथील सुविधा वाढत्या संकटासाठी पुरेशा पडणार नाहीत, याचा अंदाज आला होता. त्यामुळे शहरातील सर्व रुग्णालयांशी आणि मोठ्या संस्थांशी समन्वय ठेवल्याने आरोग्य यंत्रणांवरील ताण विभागला गेला. कोरोनाच्या दुसऱ्या लाटेदरम्यान आरोग्ययंत्रणांचा कस लागला. दरम्यान, लसीकरणही वेगाने सुरूच होते, त्यामुळे तिसऱ्या लाटेची फारशी झळ पुण्यास सोसावी लागली नाही. आतापर्यंत महापालिकेने कोरोना नियंत्रणासाठी 340 कोटी रुपयांहून अधिक निधी खर्च केला आहे. कोरोनाच्या संकटामुळे पुणे शहरातील आरोग्य व्यवस्थेत काय बदल झाला? कोणत्याही शहरातील आरोग्य यंत्रणा अशा प्रकारच्या संकटाला सामोरे जाण्यासाठी पुरेशी नाही, याची जाणीव कोरोनामुळे झाली. परंतु पुणे महापालिकेने हा विषय गांभीर्याने घेत शहरातील आरोग्यविषयक पायाभूत सुविधांचा विस्तार करण्याचा निर्णय घेतला. दीर्घकालीन हितासाठी महापालिकेने घेतलेल्या निर्णयांमुळे पुण्यातील आरोग्य व्यवस्था भक्कम होण्यास मदत झाली आहे. आता पुण्यात 40 अद्ययावत रुग्णवाहिका, 200 व्हेंटिलेटर बेड्स, 1,985 ऑक्सिजन बेड्स, ऑक्सिजन निर्मितीचे 10 प्रकल्प असा आरोग्य सुविधांचा विस्तार झाला आहे.
पुण्यातील आरोग्य व्यवस्था अधिक सक्षम करण्यासाठी काय पावले उचलली आहेत?
वारजे येथील 80 बेड्सच्या प्रसूतिगृहाचे नुकतेच लोकार्पण झाले आहे. राजीव गांधी रुग्णालय व सोनावणे प्रसूतिगृह येथे नवजात बालक अतिदक्षता विभागही (एनआयसीयू) कार्यान्वित झाला आहे. कमला नेहरू रुग्णालयामध्ये रक्तपेढीही सुरू होते आहे. याशिवाय कर्करोगाच्या रुग्णांची वाढती संख्या व महागडे उपचार यांचा विचार करून यासाठी स्वतंत्र रुग्णालय सुरू करण्यासाठी पुणे महापालिकेने पावले उचलली. 900 कोटी रुपयांचा निधी उपलब्ध झालेल्या “भारतरत्न नानाजी देशमुख रुग्णालया’स मान्यता मिळाली आहे. यामुळे पुण्यासह पश्चिम महाराष्ट्रातील रुग्णांना दिलासा मिळणार आहे.
पुणे महापालिकेच्या वैद्यकीय महाविद्यालयास आता अंतिम मंजुरीही मिळाली आहे. यामुळे काय फायदा होणार आहे?
विस्तारलेल्या पुण्यासाठी स्वत:चे वैद्यकीय महाविद्यालय असावे, यासाठी आम्ही प्रयत्नशील होतो. 2019 मध्ये मुख्यसभेच्या विविध कायदेशीर प्रक्रिया पूर्ण केल्या आणि 7 मार्च 2022 रोजी “भारतरत्न अटलबिहारी वाजपेयी वैद्यकीय महाविद्यालया’त 100 जागांना मंजुरी मिळाली. स्वत:चे वैद्यकीय महाविद्यालय असणारी पुणे ही देशातील मोजक्या महापालिकांपैकी एक आहे.
या महाविद्यालयामुळे पुण्यासह राज्यामध्ये दर्जेदार आरोग्यविषयक सुविधा आणि प्रशिक्षित मनुष्यबळ उपलब्ध होणार आहे.
पुणेकरांच्या साथीने, वैज्ञानिकांच्या प्रयत्नांमुळे आणि आरोग्य सेवकांच्या सेवाभावी कार्यामुळे कोरोना संकटाची तीव्रता व दाहकता कमी झाली आहे. या संकटात भक्कम आरोग्य सुविधा निर्माण करण्याचे आव्हान महापालिकेने स्वीकारले आणि त्यामुळे शहरातील आरोग्य यंत्रणेत भक्कम सुधारणा झाल्याचे दिसून येत आहे.