पिंपरी, दि. 9 (प्रतिनिधी) – जैव वैद्यकीय कचऱ्याची योग्य विल्हेवाट लावणे नागरिकांच्या आरोग्यासाठी अत्यंत गरजेचे आहे. शहरात महापालिकेची आणि खासगी अशी मिळून शेकडो रुग्णालये व दवाखाने आहेत. शहरात रुग्णांसाठी सुमारे 10 हजार 582 बेड्सची सुविधा उपलब्ध आहे. यामुळे जैव वैद्यकीय कचऱ्याची मोठ्या प्रमाणात निर्मिती होत असते. परंतु जैव वैद्यकीय कचरा गोळा करण्यासाठी अवघ्या पाच वाहनांची व्यवस्था करण्यात आली आहे. या वाहनांमधून जमा होणारा जैव वैद्यकीय कचरा 350 केंद्रांमध्ये संकलित केला जातो. परंतु या कचऱ्यावर प्रक्रिया करण्यासाठी अत्यंत अल्प सुविधा आहेत.
पिंपरी-चिंचवड महापालिकेच्या 2021-22 च्या पर्यावरण सद्य:स्थिती अहवालातून ही बाब समोर आली आहे. रुग्णालयांमध्ये विविध प्रक्रियांदरम्यान निर्माण होणाऱ्या निरुपयोगी आणि टाकाऊ वस्तूंना जैववैद्यकीय कचरा म्हणून संबोधले जाते. व्यवस्थापन नियमानुसार जैववैद्यकीय टाकाऊ वस्तूंचे विभक्तीकरण, संकलन, वाहतूक, प्रक्रिया आणि विल्हेवाट करणे हे त्या-त्या प्रकारच्या जैववैद्यकीय कचरानिर्मितीवर अवलंबून असते.
शहरात महापालिकेचे 32 दवाखाने आणि आठ मोठी रुग्णालये आहेत. खासगी रुग्णालयेही मोठ्या प्रमाणात आहेत. महापालिका रुग्णालयातील एकूण खाटांची संख्या एक हजार 589 इतकी आहे, तर खासगी रुग्णालयांमधील खाटांची संख्या आठ हजार 993 इतकी आहे. यावरून खासगी रुग्णालयांमध्ये निर्माण होणारा जैववैद्यकीय कचऱ्याचे प्रमाण लक्षात येते. पिंपरी, संत तुकारामनगर येथे महापालिकेचे 750 खाटांचे यशवंतराव चव्हाण स्मृती रूग्णालय आहे. या रुग्णालयात अस्थिरोग, नेत्ररोग, स्त्रीरोग, बालरोग, दंतरोग, कर्करोग असे विविध विभाग आहेत. या रुग्णालयात कार्डिओलॉजी, युरोलॉजी, नेफ्रोलॉजी, न्यूरोसर्जरी, न्यूरोलॉजी, पेटियाट्रिक सर्जरी, हॅण्ड आणि प्लॅस्टिक सर्जरी, हृदय, मूत्रपिंडे, मज्जासंस्था अशा प्रकारच्या, सुविधांचा समावेश आहे. दररोज सुमारे दिड हजार रुग्ण बाह्यरुग्ण विभागात उपचार घेतात. गंभीर रुग्णांवर उपचार करण्यासाठी रुग्णालयात दोन अतिदक्षता विभाग आहेत. त्यामुळे जैववैद्यकीय कचरा निर्माण होण्याचे प्रमाणही वायसीएम रुग्णालयात प्रचंड आहे. याशिवाय महापालिकेची भोसरी, थेरगाव, आकुर्डी, जिजामाता आणि तालेरा ही रुग्णालयेही आहेत. या रुग्णालयांमध्येही जैववैद्यकीय कचरा मोठ्या प्रमाणात
निर्माण होतो.
वर्षभरात आठ लाख 58 हजार 75 किलो जैववैद्यकीय कचऱ्याचे संकलन
शहरातील रुग्णालयांमध्ये सन 2021-22 या वर्षांत आठ लाख 58 हजार 75 किलो जैववैद्यकीय कचरा निर्माण झाला. या कचऱ्यावर निर्जंतुकीकरण यंत्राद्वारे प्रक्रिया केली जाते. जैववैद्यकीय कचरा गोळा करण्यासाठी एकूण 350 केंद्रे आहेत. या केंद्रांवरून जैव वैद्यकीय कचरा गोळा करण्यासाठी केवळ पाच वाहनांचा वापर केला जातो. या जैव वैद्यकीय कचऱ्यावर प्रक्रिया करण्यासाठी आणि त्याची विल्हेवाट लावण्यासाठी केवळ एक युनिट आहे. या एका युनिटमार्फत वर्षभरात सुमारे साडेआठ लाख किलो जैववैद्यकीय 5 कचऱ्यावर प्रक्रिया केली जाते. त्यामुळे या यंत्रणेवर अतिशय ताण येतो. जैववैद्यकीय कचरा व्यवस्थापन नियमानुसार या कचऱ्यावर योग्य प्रक्रिया केली जाते की नाही, हा प्रश्न आहे.