शास्त्रीय, उपशास्त्रीय, नाट्यगीत व भक्तिगीत गायनासाठी प्रसिद्ध गायिका आशा खाडिलकर यांचे आज अभीष्टचिंतन.त्यांचा जन्म 11 जानेवारी 1955 रोजी सांगली येथे झाला. त्यांचे माहेरचे आडनाव पाटणकर. त्यांचे दहावीपर्यंतचे शिक्षण राणी सरस्वती कन्या शाळा, 11वी 12वी विलिंग्डन महाविद्यालय येथे झाले व मथुबाई गरवारे कन्या महाविद्यालयात त्यांनी पदवी घेतली. नाटक आणि संगीत यांची पंढरी असलेल्या सांगली गावातच त्यांचे शालेय शिक्षण झाले. साहजिकच लहानपणापासूनच त्यांना संगीताची गोडी लागली. वयाच्या 13व्या वर्षी त्यांनी गायनाचा पहिला कार्यक्रम सादर केला.
कै. बाळकृष्णबुवा मोहिते यांच्याकडून त्यांना प्रारंभीचे संगीताचे धडे मिळाले.लहान वयातच त्यांनी संगीत नाटकांमध्ये भाग घेण्यास सुरुवात केली होती. वर्ष 1975मध्ये त्यांचा संगीत क्षेत्रातच कार्यरत असलेल्या माधव खाडिलकर यांच्याबरोबर विवाह झाला. विवाहानंतर स्वाभाविकपणे त्या मुंबई येथे गेल्या. मुंबईस गेल्यावर आशाताईंनी ख्यातनाम गायिका माणिक वर्मा यांच्याकडे गायनाचे शिक्षण घेतले तसेच ग्वाल्हेर घराण्याचे समर्थ गायक पं. यशवंतबुवा जोशी यांचेही मार्गदर्शन त्यांना लाभले. आशाताईंनी संगीत क्षेत्रातील सर्वच घराण्यांच्या शैलींचे प्रकार आत्मसात केले, त्यामुळे त्यांचे गायन समृद्ध झाले.किराणा घराणे, ग्वाल्हेर घराणे व आग्रा घराणे यांच्या गायन शैलीची अनेक वैशिष्ट्ये आशाताईंच्या गायनात दिसून येतात. त्यांना पं. यशवंतबुवा जोशी, पंडिता पद्मावती शाळिग्राम, जितेंद्र अभिषेकी, वसंतराव देशपांडे अशा अनेक संगीताचार्यांचे मार्गदर्शन मिळाले.
आशाताई शास्त्रीय संगीताबरोबरच पारंपरिक मराठी भावगीते, भजने व नाट्यगीतेही तितक्याच प्रभावीपणे सादर करतात. देशोदेशी त्यांचे कार्यक्रम होत असतात. स्वकुल तारक सुता; सुवरा वरुनि वाढवी वंश वनिता हे भिमपलास रागातील कृष्णाजी खाडिलकर यांच्या गीताला त्यांनी संगीत दिले होते. भास्करबुवा बखले यांनी हे गीत बालगंधर्व, कुमारगंधर्व, माणिक वर्मा या दिग्गजांप्रमाणे त्यांनीही गायले. तसेच नरवर कृष्णा समान हे पहाडीरागातील कृष्णाजी खाडिलकर यांच्या गीतालाही संगीत दिले होते. आनंदी आनंद गडे इकडे तिकडे चोहीकडे हे बालकवींचे पं. हृदयनाथ मंगेशकर यांनी संगीतबद्ध केलेले गाणेही खूप लोकप्रिय झाले होते.
आशाताई स्वतः संगीत दिग्दर्शन करतात व त्यांनी काही संगीत रचना बंदिशी रचल्या आहेत. “संगीत आराधना’ व “संगीत कविराज जयदेव’ यांसारख्या नव्या काळातील मराठी संगीतिकांचे त्यांनी संगीत दिग्दर्शन केले आहे. पती माधव खाडिलकर यांच्याबरोबर आशाताईंनी वर्ष 1994 मध्ये ठाणे, मुंबई येथे “उत्तुंग सांस्कृतिक परिवार’ नावाने संस्था सुरू केली आहे. तिचा उद्देश संगीत, नृत्य, नाट्य व साहित्य विश्वातील नव्या दमाच्या प्रतिभेला व्यासपीठ उपलब्ध करून देणे हा आहे.
– आशा खाडिलकर