आला “व्हॅलेंटाइन डे’ : यंदा उत्पादनात 10-15 टक्के घट
पवनानगर – नात्यांमधील वीण घट्ट करणारा “व्हॅलेंटाइन डे’ अवघ्या 10 दिवसांवर येऊन ठेपला आहे. जगभरात साजरा होणाऱ्या “प्रेम दिवस’ला परदेशी बाजारपेठेत मावळातील गुलाबास मोठी मागणी आहे. बदलत्या हवामानामुळे यंदा फुलांच्या उत्पादनात 10-15 टक्के घट होणार असल्यामुळे निर्यातीचा टक्का घसरला. दरवर्षीप्रमाणे यंदाही गुलाब 15 रुपयांपर्यंत भाव खाताना दिसतोय. “व्हॅलेंटाइन डे’च्या पार्श्वभूमीवर मावळच्या “टॉपसिक्रेट’ची परदेशात “क्रेझ’ दिसून येत आहे.
पुणे जिल्ह्यात सर्वाधिक फूल उत्पादन मावळ तालुक्यात होते. तालुक्यात 250 हेक्टर क्षेत्रावर पॉलिहाऊस शेती आहे. यामध्ये 225 हेक्टर क्षेत्रावर गुलाब शेती केली जाते. उर्वरित 25 हेक्टर क्षेत्रावर जरबेरा, कार्नेशन व अन्य भाजीपाला पिके घेतली जातात. “व्हॅलेटाइन डे’च्या पार्श्वभूमीवर मावळ तालुक्यात गुलाब फूल उत्पादकांची लगबग सुरू आहे. यामध्ये ही फुले देशासह परदेशातही मोठ्या प्रमाणात निर्यात होत असतात. “व्हॅलेंटाइन’ काळात या फुलांना मोठ्या प्रमाणात मागणी असते. यामध्ये जपान, इंग्लड, फ्रान्स, हॉलंड, ऑस्टेलिया, दुबई या देशात फुलांची मोठी निर्यात होते.
साधारणत: 25 जानेवारी ते 8 फेब्ुवारी या काळात गुलाब फूल परदेशात निर्यात केली जातात. प्रति फुलास 40 सेंटीमीटर (फुलांचा दांडा) 9 रुपये, दर 50 सेंटीमीटर फुलास 12 रूपये दर मिळतो. 60 सेंटीमीटर फुलास 13 रुपये, तर 70 सेंटीमीटर फूलास 14 ते 15 रूपयांपर्यंत भाव मिळतो. ही निर्यातक्षम फुले उत्पादनासाठी शेतकरी दोन महिने अगोदरच तयारी सुरू करतात. 1 ते 10 डिसेंबरच्या कालावधीमध्ये झाडांची कटिंग व बेंडिग केली जाते. फूलशेतीस चांगल्या प्रतीची खते दिली जातात.
परदेशात लाल गुलाबाचे विशेष आकर्षण
आतापर्यंत 30 टक्के गुलाबांची निर्यात
पुढील पाच दिवसांत 40 टक्के निर्यातीचे उद्दिष्ट
गुलाबाचे एक फूल 15 रुपयांपर्यंत
कोणत्याही प्रकारच्या रोगास बळी पडू नये म्हणून विविध औषधांची फवारणी केली जाते. त्यांची प्रत व दर्जा चांगला ठेवला जातो. 28 जानेवारी ते 10 फेब्रुवारी या काळात फुले विक्रीसाठी तयार केली जातात. त्यासाठी विशेष काळजी घेतली जाते. या काळात प्रती एकरी 40 हजार निर्यातक्षम फुले उत्पादन घेतले जाते. “व्हॅलेंटाइन डे’साठी लाल फुलांनाच अधिक मागणी असते. निर्यातक्षम फुलांची सकाळी 7 ते 9 या वेळेत त्यांची कटिंग (हारवेस्टिंग) केली जाते. त्या फुलांची दांडीचा डेलिफिंग मशिनने काही पाने कापली जातात. त्यानंतर ही फुले शीतगृहात ठेवली जातात. निवडलेली सर्व फुले सेंटीमीटरनुसार निवडली जातात. त्यातून ए, बी, सी या ग्रेडनुसार निवडली जातात. त्यांचे मागणीनुसार 10 आणि 12 फुलांचे गड्डा (बंच) तयार केले जातात.
या काळात गुलाबशेती आणि फुलांची खास काळजी घेतली जाते. फूल खराब होऊ नये याची खबरदारी घेण्याकडे उत्पादकांचा कल पाहवयास मिळतो. परदेशी बाजारपेठेत पाठवण्यापर्यंतची फुलांना जपले जाते. या काळात “टॉपसिक्रेट’ (लाल) जातीला मोठी मागणी आहे. सोलीयर (पिवळा), आवलांच (पांढरा), गालस्टराईक (पिवळा), ट्राफिकल (नारंगी) या फुलांच्या रंगाना वाढती मागणी आहे. मावळ तालुक्यात फुलांची निर्यात वाढली असल्याने स्थानिक बाजारात तुटवडा भासत असल्याने स्थानिक बाजारात देखील फुलांचे दर वाढले असल्याचे दिसून येत आहे.
उत्पादक आणि व्यापाऱ्यांमधील दरात तफावत
आम्ही “व्हॅलेंटाइन डे’साठी सुमारे 60 दिवस आगोदर तयारी करतो. गुलाब शेतीमध्ये साधारणत: 60 दिवस आगोदर “बेडिंग’ची व कटिंगची कामे केली. तसेच त्यांना सेंद्रीय खते दिली जातात. 26 जानेवारीच्या सुमारास फुले निर्यात होण्यासाठी सुरुवात होते. तर 8 फेब्रुवारीपर्यंत ही फुले निर्यात होतात. भारतामध्ये साधारणत: अधिकाधिक 25 ते 27 रुपयांपर्यंत फुलाची विक्री होते. तर कमीतकमी 6 ते 7 रुपये भाव मिळाला आहे, तर परदेशातील व्यापारी गुलाब उत्पादकांकडून 15 ते 20 रुपयांना एक फूल घेतात. हेच फूल परदेशात 27 ते 28 रुपयांना विकले जाते, अशी माहिती पवना फूल उत्पादक संघाचे उपाध्यक्ष ज्ञानेश्वर ठाकर यांनी दिली.
येथे होते निर्यात
जपान, इंग्लड, फ्रान्स, हॉलंड, ऑस्ट्रेलिया, दुबई
फूल उत्पादक सुमारे 1 डिसेंबरपासून “व्हॅलेंटाइन डे’ची तयारी केली. यावर्षी थंडीच्या तुलनेत उष्णता अधिक आहे. फुलांची पूर्ण वाढ होण्यासाठी 62 दिवस लागतात; मात्र उष्णतेमुळे यंदा 52 दिवसांत फुले तयार झाली आहेत. त्यामुळे “व्हॅलेंटाइन डे’च्या काळात फुले कमी राहिल्यामुळे उत्पादकांना चांगला फटका बसला आहे.
– ज्ञानेश्वर आडकर, फूल उत्पादक.
गेल्या वर्षाच्या अनुभवानुसार आम्ही आठ दिवस आगोदर प्लॅनिंग केले होते. या वर्षी वातावरणातील बदलामुळे गतवर्षीच्या तुलनेत 10 ते 15 टक्क्यांने उत्पादनात घट होणार आहे. फूल हे जपान आणि नेदरलॅंडमध्ये मोठ्या प्रमाणात निर्यात केले जाते. गेल्या वर्षी 80 टक्के फुले निर्यात झाली, मात्र यंदा 65 ते 70 टक्के फूल “एक्सपोर्ट’ होतील.
– मुकूंद ठाकर, अध्यक्ष, पवना फूल उत्पादक संघ.