रेडा – इंदापूर तालुक्यासह इतर भागात उन्हाची तिव्रता वाढल्यामुळे, गरिबांचा फ्रीज म्हणून वापरल जाणारे पाण्याचे माठ बनवण्यासाठी कुंभार बंधूंची मोठी लगबग सुरू आहे. मातीला आकार देण्यांसाठी चाललेली लगबग अंतिम टप्प्यांत आल्याचे चित्र दिसत आहे. परंतू योग्य बाजारभाव तसेच मागणी घटल्यामुळे कुंभार व्यावसायिकांच्या चाकाला ब्रेक लागला आहे.
शहरासह ग्रामीण भागात घराघरात मातीचे माठ वापरले जातात, तर काही घरात परंपरेनुसार मातीचाच माठ वापरायचा असा नियम असतो. ग्रामीण भागात पहाटेच्या सुमारास चिखलाला आकार देण्यासाठी मोठी धडपड चाललेली असते. वडीलोपार्जित हा व्यवसाय चालत आलेला आहे. या व्यावसायात अधिकचे पैसे कधीच मिळत नाहीत, मात्र परंपरागत चालत आलेला हा व्यवसाय टिकवतो आहे. यासाठी शासनाच्या माध्यमातून कोणतीही योजना, अनुदान मिळत नाही, त्यामुळे हा व्यवसाय करताना मोठ्या अडचणीला तोंड दयावे लागते.
माती, राख व घोड्याची लीद विकत घावी लागते. वर्षभर मोठ्या प्रमाणात असा कोणताच सिझन आमच्या मालाच्या विक्रीसाठी नसतो. मात्र उन्हाळ्यात माठ मोठ्याप्रमाणात खपतात. परंतु यातून अर्थकारण देखील भागत नाही त्यामुळे हा व्यावसाय अडचणीत सापडला आहे. तालुक्यातील रेडणी, रेडा, निरवांगी, खोरोची, बोराटवाडी, पिठेवाडी भागातील नागरिक माठांना पसंती देतात. तालुक्यातील कुंभार समाजाचे आवे सध्या माठ भाजण्यासाठी असल्या उन्हात धगधगत आहेत.
उन्हाळी वाळवणासाठी महिलांची लगबग
गावाकडे असणाऱ्या प्रत्येक कुटुंबातील महिला उन्हाळ्यात उन्हाळी वाळवण म्हणजेच कुरडया, पापडया, वेफर्स बनवितात, यासाठी हे व्यवस्थित वर्षभर घरात राहावे म्हणून गावाकडचा उन्हाळी वाळवण मडक्यामध्ये साठवला जातो, यासाठी महिलावर्ग लहान मडकी खरेदीसाठी पसंती देताना दिसत आहेत.
चिमुकल्या हाताच्या कलेला वाव
माठाबरोबर लहान मडकी ग्राहक मागत असतात, त्यामुळे लहान आकाराच्या मडकी बनवण्यात कुंभार समाजातील बाल चिमुरडी मुले आपल्या चिमुकल्या हाताने मडकी बनवित आहेत. त्यामुळे चिमुकल्या हाताची कला पाहण्यासाठी मिळत आहे.
सध्या घरोघरी आरओच्या पाण्याचे जार कमी किमतीत उपलब्ध होत आहेत. त्यामुळे माठ घेण्याकडे नागरिकांचा प्रतिसाद पूर्वीप्रमाणे मिळत नाही. तसेच बाजारात म्हणेल असा बाजारभावही मिळत नाही, त्यामुळे आमच्या व्यावसायाला घरघर लागली आहे. प्रशासनाने आमच्याकडेही थोडसं लक्ष द्यायला पाहिजे.
-जगन्नाथ कुंभार, व्यावसायिक.