तुम्हाला आठवते ना माझ्या कपाळावर टेंगूळ आले होते?’ “हो आणि ते का येते हे तर आपल्याला काकांनी सांगितले की. त्याचे आज काय?’ तन्वीने मिहीरला विचारले. “बाबांनी त्यावेळी बसला ब्रेक लागल्यावर मी अचानक पुढेच का झुकलो हे शोधायला सांगितले होते?’
“हो ना. मिळाले का उत्तर?'”अरे नाही ना. बाबांना विचारल्यावर त्यांनी मला एक प्रयोग करायला सांगितला आणि उत्तर शोधायचा प्रयत्न कर’ असे ते म्हणाले. “येस्स… काय करायचे आहे आणि सामान काय लागेल प्रयोगासाठी?’ सगळ्यांनीच उत्साहात विचारले.
“ग्लास, कार्डशीट, नाणी. आता या ग्लासवर ही कार्डशीट ठेवायची आणि वर एक नाणे. या कार्डशीटला टिचकी मारून ती पुढे ढकलायची.’ “मग नाणे पण कार्डशीटसोबत पुढे जाईल ना?’ मिहीरने प्रयोग सांगताक्षणी प्रणवने प्रतिसाद दिला.
तेवढ्यात तन्वीने कार्डशीटला टिचकी मारलीच. तर काय नाणे ग्लासमध्येच पडले.
प्रत्येकानेच करून पाहिले. दरवेळी नाणे खाली ग्लासमध्येच पडत होते. कार्डशीटसोबत पुढे जातच नव्हते. आता मात्र त्यांची चर्चेला सुरुवात झाली.
“मिहीर या प्रयोगाची तुझ्या बसच्या प्रवासाशी तुलना करू’, सानवीने सुचवले.
“तुला असं सुचवायचे आहे का सानवी, की हे नाणे म्हणजे मिहीर आणि कार्डशीट म्हणजे बस?’ प्रणवने विचारले. “अरे पण ब्रेक लागल्याने बस थांबली. इथे मात्र टिचकी मारल्याने शीट पुढे ढकलली गेली.’ तन्वी विचारातच पडली होती.
“हो ना! बस थांबल्यावर मी पुढे झुकलो होतो तर इथे शीट पुढे गेल्यावर नाणे आहे तिथेच राहिले.’ मिहीरही थोडा गोंधळलेल्या स्वरात बोलला. “आणखी एक. आपण गाडीत बसलो आणि गाडी सुरू झाली की आपण किंचित मागे झुकतो आणि घाटातून जाताना बस जशी वळते तसे आपणही डावी उजवीकडे वळतो.’
“एकदम बरोबर निरीक्षण सांगत आहात बरं का मुलांनो.’ आता मिहीरचे बाबाही मुलांच्या गप्पात सामील झाले. “मला सांगा या सगळ्यांमध्ये काय साम्य आढळते आहे का?’
“बस आणि कार्डशीट पुढे गेली की नाणे आहे त्याच जागी राहते तर आपण मात्र मागे झुकतो.’ तन्वीने तिचे मत सांगितले.
“म्हणजे खरं तर तन्वी, आहे त्याच जागी राहायचे असते नाण्याला आणि आपल्यालाही. खाली आधार नसल्याने नाणे खाली ग्लासमध्ये पडते, तर बस पुढे जाते आपण आपला आहे तिथेच राहायचा अट्टहास असल्याने किंचित मागे झुकतो.’ मिहीरच्या बाबांनी तन्वीच्या मताचे स्पष्टीकरण दिले.
“असे असेल तर बस पुढे जात असताना आपणही पुढे जात असतो आणि बस वळली की आपणही वळतो. हो ना बाबा?’ मिहीरने विचारले.”आणि बस अचानक थांबल्यावर आपण म्हणजे आपले शरीर मात्र पुढेच जायचा अट्टहास करते. त्यामुळे पुढे झुकतो असे म्हणता येईल का?’ प्रणवने विचारले.
“अरे वा! एकदम बरोबर विचार करत आहात की तुम्ही आणि तुम्हाला माहीत आहे का, गती मिळाल्याने किंवा गती थांबल्याने जे काही घडते त्या संदर्भात आयझॅक न्यूटन या शास्त्रज्ञाने गतिविषक पहिला नियम मांडला आहे आणि मला खात्री आहे हा नियम काय आहे तो तुम्ही आता शोधून त्याविषयी अजून माहिती वाचणार आहात?’ मिहीरच्या बाबांनी हसत हसत मिहीर, प्रणव, तन्वी आणि सानवी या चौकडीला विचारले. काय बालमित्रांनो, तुम्हीपण बघाल ना काय न्यूटनचा गतिविषयक काय नियम आहे ते?
विशाखा गंधे