जगातील सर्वात श्रीमंत देश अशी ज्याची ओळख आहे, त्या अमेरिकेतही आता केवळ भारतीयच नव्हे आशियाई वंशाच्या क्रीडारसिकांमुळे क्रिकेट लोकप्रिय होत आहे. खरेतर इंग्रजांनी सुरू केलेल्या जवळपास प्रत्येक गोष्टीच्या उलट सगळे नियम करणारी अमेरिका अखेर क्रिकेटसमोर किंवा क्रिकेटच्या माध्यमातून निर्माण झालेल्या मार्केटमुळे नमली. आता याच सर्वसंपन्न देशात दोन वर्षांनी म्हणजेच 2024 साली आयसीसीची सर्वात प्रतिष्ठेची विश्वकरंडक टी-20 क्रिकेट स्पर्धा होणार आहे.
अमेरिकेसह या स्पर्धेचे सहयजमानपद वेस्ट इंडीजलाही दिले गेले असले तरीही अमेरिकेत या स्पर्धेच्या आयोजनाला विशेष महत्त्व प्राप्त झाले आहे. तसे पाहायला गेले तर अमेरिका क्रिकेट संघटना कित्येक वर्षांपूर्वीच स्थापन झाली होती. मात्र, त्यात काही गैरव्यवहाराचे तसेच राजकारणाचे प्रकार घडले व आयसीसीने त्यांच्यावर निर्बंध लावले. सहयोगी सदस्य देश असलेल्या अमेरिकेलाही या खेळात अगदी काल-परवापर्यंत फारसे स्वारस्य नव्हते, पण मास्टर ब्लास्टर सचिन तेंडुलकर व महान फिरकी गोलंदाज शेन वॉर्न यांनी आयोजित केलेल्या जागतिक स्पर्धेचे सामने तेथे खेळले गेले होते व त्या मैदानांवर उपस्थित राहिलेल्या हजारो प्रेक्षकांची संख्या पाहून अमेरिकेला रग्बी व बेसबॉल फिके वाटू लागले.
आज तर काय सगळे चित्रच बदलले आहे. न्यूयॉर्क, नेवाडा, नेवार्क, न्यूजर्सी, कॅलिफोर्निया, फ्लोरिडा, अटलांटा अशा प्रख्यात शहरांमध्ये तसेच राज्यांमध्ये क्रिकेटची मैदाने आकार घेत आहेत. अमेरिकेचे वरिष्ठच नव्हे तर विविध वयोगटातील संघ व त्यातील खेळाडू विविध देशांतील क्रिकेट सेंटर ऑफ एक्सलंन्समध्ये क्रिकेटचे घडे गिरवत आहेत. त्यामुळे मुळातच अपुर्वाई ठरलेला हा देशही क्रिकेटमय होत आहे.
अमेरिका व वेस्ट इंडिज या दोन देशांना 2024 साली होत असलेल्या आयसीसी टी-20 विश्वकरंडक क्रिकेट स्पर्धेचे यजमानपद मिळाले असले तरीही आता त्यातही दोन्ही देशांतील टाइम झोनचा अडथळा होण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे. असे असले तरी आयसीसीच्या क्रिकेट प्रसाराच्या दृष्टीने ही स्पर्धा अत्यंत महत्त्वाची ठरणार आहे. त्यातच अमेरिकेतील ऑकलंड कोलेजियम स्टेडियमवर या स्पर्धेचे सामने होत असल्याने ही स्पर्धा जागतिक क्रिकेटचा मानबिंदू ठरणार आहे.
क्रिकेट फारसे खेळले जात नाही किंवा जिथे क्रिकेटचा प्रसार होऊ शकतो असे देश निवडून तेथे क्रिकेटच्या प्रसारासाठी योजना आखलेल्या आयसीसीने अमेरिकेला या स्पर्धेचे यजमानपद दिले. तसेच त्यांच्यासह सहयजमान म्हणून वेस्ट इंडिजला हा मान दिला. सध्या जगभरातील फुटबॉल प्रेक्षकांमुळे क्रिकेटचा टीआरपी कमी होत असल्याचे पाहून सुरू झालेले टी-20 क्रिकेट हे क्रिकेट न खेळणाऱ्या देशांतही लोकप्रिय होत आहे. अमेरिकेत मास्टर ब्लास्टर सचिन तेंडुलकर व ऑस्ट्रेलियाचा महान फिरकी गोलंदाज शेन वॉर्न यांनी वर्ल्ड सिरीज क्रिकेटच्या निमित्ताने टी-20 क्रिकेट पोहोचवले व तेथे स्थायिक असलेल्या भारतीयांसह एकूणच आशियाई चाहत्यांचा या स्पर्धेला मिळालेला प्रचंड पाठिंबा पाहूनच आयसीसीने 2024 सालच्या विश्वकरंडक टी-20 स्पर्धेचे यजमानपद अमेरिकेला दिले.
अमेरिकेत पहिल्यांदाच या स्पर्धेचे आयोजन होत असून त्यांच्या देशात क्रिकेट मैदानांची संख्या खूपच कमी आहे. त्यामुळे कॅलिफोर्नियातील ऑकलंड कोलिजियम या अत्यंत प्रतिष्ठेच्या मैदानाला महत्त्व प्राप्त झाले आहे. आयसीसीच्या पदाधिकाऱ्यांनी नुकतीच कॅलिफोर्नियाला भेट दिली व ऑकलंड कोलिजियम स्टेडियमचीही पाहणी करून याच मैदानाची निश्चितीही केली. टाइम झोनचा प्रश्न या स्पर्धेतील सर्वात मोठी समस्या ठरू शकते. कॅलिफोर्निया व भारत यांच्यातील वेळेत जवळपास 12 तासांचा फरक असल्याने प्रक्षेपण हक्क विकत घेणाऱ्या कंपन्यांसमोर मोठी अडचण निर्माण होणार आहे.
अत्यंत प्रतिष्ठेचे मैदान
अमेरिकेतील कॅलिफोर्नियामध्ये असलेले ऑकलंड कोलिजियम स्टेडियम हे मेजर लीग बेसबॉल स्पर्धेतील ऑकलंड ऍथलेटिक्स आणि एनएफएलच्या ऑकलंड रेडर्सचे घरगुती मैदान म्हणून प्रसिद्ध आहे. कॅलिफोर्नियामध्ये असलेले हे मैदान अमेरिकेच्या भविष्यातील क्रिकेटपटूंच्या उदयासाठी लोकप्रिय होईल, असा विश्वासही आयसीसीने व्यक्त केला आहे. या मैदानाची प्रेक्षकक्षमता 63 हजार आहे.
प्रक्षेपक कंपन्या व भारतासमोर आव्हान
अमेरिका इतका मोठा देश आहे की तेथे तब्बल तीन टाइम झोन आहेत. कॅलिफोर्नियात भारताच्याबाबत 12 तासांचा फरक आहे. कॅरोलिनामध्ये 9 तासांचा फरक आहे तर, न्यूयॉर्कमध्ये 10 तासांचा फरक आहे. अशा स्थितीत भारतातील प्रेक्षकांना या सामन्यांचे थेट प्रक्षेपण दाखवणे, या स्पर्धेचे प्रक्षेपण हक्क विकत घेतलेल्या कंपन्यांसमोर सर्वात मोठे आव्हान राहणार आहे. फीड कशी पुरवणार, त्यात किती सेकंदांचे अंतर राहणार, भारतीय प्रायोजक कंपन्या सहकार्य करणार का तसेच बीसीसीआय यात काय भूमिका घेणार हे व असे अनेक प्रश्न निर्माण झाले आहेत. येत्या काळात त्यावर उत्तरही सापडेल; पण सध्या तरी हेच आव्हान मोठे आहे यात शंका नाही.
लक्षवेधी
खेळपट्ट्या तयार करण्याचे आव्हान
मातीपासून सर्व पायाभूत सुविधांची निर्मिती करावी लागणार
अमेरिकेतील सर्वाधिक प्रेक्षकक्षमतेचे मैदान
क्रिकेटसाठी आवश्यक गोष्टींची उभारणी होणार
बेसबॉलचा मोसम संपल्यावर हिवाळ्यात होणार स्पर्धा
ड्रॉपइन खेळपट्ट्या उभारण्यासाठी परवानगीची गरज
टाइम झोनमुळे प्रक्षेपणाचा प्रश्न
भारतात थेट प्रक्षेपणावर प्रश्नचिन्ह
डबल-हेडर व ट्रिपल-हेडर सामनेही शक्य
अमित डोंगरे