शिवाजी पार्कचं मैदान खिन्न होऊन बसलेलं दिसलं तेव्हा आझाद मैदान काळजीनं म्हणालं, “”का रे बाबा, असा उदास का वाटतोयस? लहान मुलं आणि तरुणांबरोबरच वयस्कर मंडळींच्याही गळ्यातला ताईत तू… असा चेहरा पाडून बसलेला पाहवत नाही. काय झालं, सांग तरी!” दीर्घ उसासा टाकून शिवाजी पार्क मैदान म्हणालं, “”सगळ्यांचा लाडका असण्याची काही दुःखंही असतात ना रे!
मानाचं ठिकाण म्हणून गौरव होणंही कधीतरी त्रासदायक ठरतंच ना रे! मानाचं ठिकाण पटकावण्यासाठी कितीतरी जण एकमेकांचा रोज-रोज अपमान करत असतील, तर कुठेतरी टोचणारच ना रे! एकाच शरीराचे दोन भाग होऊन माझ्यासाठी कोर्टात गेलेले पाहणं नशिबात आलं तर कुठेतरी टोचणारच ना रे!” आझाद मैदानानं शिवाजी पार्क मैदानाची व्यथा ओळखली. “”तू स्वतःला त्यांचा समजतोस, म्हणून तुला दुःख होतंय. तटस्थ होऊन पाहिलंस तरच तुझा त्रास कमी होईल,” आझाद मैदानानं सल्ला दिला. पण तटस्थ होऊन पाहायचं म्हणजे नेमकं काय करायचं, हे शिवाजी पार्क मैदानाला समजेना.
आझाद मैदान म्हणालं, “”जसा तू बड्यांचा “आव्वाज’बनलास तसा मी कष्टकऱ्यांचा “आव्वाज’ बनलो. धोरणकर्ते जवळपासच असल्यामुळे आंदोलनांची पंढरी हीच माझी ओळख बनली. पण खरं सांगतो, संध्याकाळच्या वेळेला प्रेस क्लबच्या ऑफिसातून वास्तव ऐकू येतं; त्यामुळे तुझ्यासारखा हळवा राहिलो नाहीये मी.”
तेवढ्यात “काय एवढ्या गहन गप्पा चालल्यात,’ असा आवाज देऊन ऑगस्ट क्रांती मैदानानं चर्चेत प्रवेश केला. शिवाजी पार्क मैदानाचा तटस्थ राहण्याचा प्रयत्न चाललाय हे ऐकून ऑगस्ट क्रांती मैदानाला बरं वाटलं. “”माझं पूर्वीचं नाव काय होतं आणि आत्ताचं नाव कसं मिळालं, हेसुद्धा अनेकांना सांगता येत नाही,” ऑगस्ट क्रांती मैदान म्हणालं, “”माझ्या परिसरात सौंदर्यीकरण वगैरे काहीतरी चाललंय. एवढंच लोकांना माहीत आहे. ते पूर्ण कधी होणार हे मात्र कुणालाच माहीत नाही. वर्तमानकाळ असा असला ना, की मग आपण ऐतिहासिक वगैरे आहोत, हा अभिमान खरा असूनसुद्धा वाटेनासा होतो.”
शिवाजी पार्क मैदानाने विचारलं, “”अरे पण माझा वर्तमानच अभिमानानं व्यापलाय, त्याचं काय करू?” त्यावर मध्येच हस्तक्षेप करून आझाद मैदान म्हणालं, “”अरे वर्तमान तुझा असेल; पण अभिमान “त्यांचा’ आहे ना! वर्तमानच बघायचा झाला, तर माझा बघ. “विलिनीकरणाशिवाय काहीच घेणार नाही,’ या घोषणा माझ्या आवारात घुमल्या, त्याला किती दिवस झाले? पण तरी तो भूतकाळ झाला आता. वर्तमान काय आहे? दोन महिने पगार झाला नाही, ही या महिन्यातली बातमी. आपण काळाचाही विचार करू नये, हेच आपल्या हिताचं!”
“”खरंच आहे तुमचं. मी उगीचच मनावर घेत होतो,” शिवाजी पार्क मैदान समुद्राकडे पाहून म्हणालं, “”आपण फुफ्फुसं आहोत या शहराची. या सागरासारखेच विशाल आहोत आपण… आपल्यामुळे थोडेफार पक्षी दिसतायत या शहराच्या क्षितिजावर. त्यांनी कधीच कशावर हक्क सांगितला नाही. म्हणूनच यापुढे पक्ष्यांकडे पाहायचं; पक्षांकडे नाही! या अथांग सागराकडे पाहायचं; जनसागराकडे नाही. कारण सागर सदासर्वकाळ सर्वांचा आहे. जनसागराच्या लाटांचं कुणी सांगावं! आज इकडून, उद्या तिकडून उसळतील!”