व्यक्तिमत्व याविषयी जाणून घेताना व्यक्तिमत्वाचे काही प्रमुख घटक आपण मागील लेखात पाहिले. प्रत्येक व्यक्तीच व्यक्तिमत्व हे वेगळं असतं. आपलं व्यक्तिमत्व हे कोणत्या व्यक्तिमत्व विकाराकडे तर झुकत नाहीये ना हे बघायला हवं. व्यक्तिमत्व विकारांचे (पर्सनॅलिटी डिसऑर्डर) प्रमुख तीन गटांमध्ये वर्गीकरण केलेले आहे. क्लस्टर ए, क्लस्टर बी, क्लस्टर सी असे प्रामुख्याने तीन गट पडतात. यामधील क्लस्टर ए मध्ये येणाऱ्या व्यक्तिमत्व विकारांविषयी आपण जाणून घेऊया.
क्लस्टर ए मध्ये सायकॉटीक म्हणजे मनोविकारांशी साम्य असणारी व्यक्तिमत्व येतात. त्याचे तीन प्रकार आहेत, पॅरानॉईड पर्सनॅलिटी डिसऑर्डर, स्कीझोईड पर्सनॅलिटी डिसऑर्डर, स्किझोटीपल पर्सनॅलिटी डिसऑर्डर.
1.पॅरानॉईड पर्सनॅलिटी डिसऑर्डर- या प्रकारामध्ये येणारी व्यक्ती ही दुसऱ्यावर विश्वास ठेवू शकत नाही, त्यांना असे वाटते की लोक आपल्याशी खोटं बोलत आहेत, आपला वापर करून घेत आहेत. त्यांना जे वाटत असतं ते सिद्ध करण्यासाठी त्यांच्याकडे कोणताही पुरावा नसतो. या व्यक्तींना इतरांविषयी संशय वाटत असतो. संशय व तीव्र भीती वाटते. इतर लोक आपल्याला हानी पोहोचवणार आहेत असं वाटतं, या व्यक्तींना कोणावरही विश्वास नसतो त्यामुळे नातेसंबंध तयार करण्यात व ते टिकवण्यात अडचणी येतात.
2. स्कीझोईड पर्सनॅलिटी डिसऑर्डर- या प्रकारामध्ये त्या व्यक्तीला एकट राहावंसं वाटतं, कोणाशीही नातं तयार करण्यात त्यांना रस नसतो, इतरांना या व्यक्ती एकलकोंड्या, माणूसघाण्या वाटतात. हे लोक समाजामध्ये मिसळणं टाळतात परंतु वस्तू किंवा प्राण्यांशी त्यांचे जास्त जवळीक असते. स्किझोफ्रेनिया या आजाराची काही लक्षणे या डिसऑर्डर मध्ये दिसतात. परंतु स्किझोफ्रेनिया मध्ये दिसणारी सायकोसिस व भास ही लक्षणे यांच्यामध्ये दिसत नाहीत.
3.स्किझोटीपल पर्सनॅलिटी डिसऑर्डर – यामध्ये येणाऱ्या व्यक्तींचे विचार, वर्तन व भाषा नेहमीसारखी नसते. कुटुंबा बाहेर खूप कमी जवळच्या व्यक्ती बरोबर नातं तयार करू शकतात. नातं कसं पुढे न्यायचं हे त्यांना कळत नाही, आपल्या वर्तनाचा नात्यावर परिणाम होत आहे हे कळत नाही, दुसऱ्यांना समजून घेणे व त्यांच्यावर विश्वास ठेवणं यांना अवघड जात. या लोकांना स्किझोफ्रेनिया हा तीव्र स्वरूपाचा मानसिक आजार होण्याचा धोका जास्त असतो.
पर्सनॅलिटी डिसऑर्डर मध्ये निदान करून उपचार घेणं खूप गरजेचं असतं. त्या व्यक्तीला स्वतःमध्ये काही प्रॉब्लेम आहे हे कळत नाही पण एकटेपणा व भीती यामुळे ते मदत घेतात. आजूबाजूच्या लोकांनी सुद्धा त्यांच्या व्यक्तिमत्वातील हे बदल लक्षात घेऊन त्यांना मदत घेण्यासाठी प्रोत्साहित करायला हवं. आपल्या जवळ पास असणाऱ्या व्यक्तींमध्ये होणारे बदल जर आपण समजू शकलो तर अशी लोक समाजामधून बाहेर फेकली जाणार नाहीत.