मुंबई – इंडियन स्पेस रिसर्च ऑर्गनायझेशन (ISRO) ने 14 जुलै 2023 रोजी दुपारी 2:35 वाजता चांद्रयान-3 लाँच केले. 23 ऑगस्ट रोजी सायंकाळी 6 वाजून 4 मिनिटांनी चांद्रयान-3 चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर इस्रोद्वारे यशस्वीपणे सॉफ्ट लँड झाले. ही ऐतिहासिक घटना इस्रो आणि देशाच्या शास्त्रज्ञांसाठीच नव्हे तर प्रत्येक भारतीयांसाठी आनंदाची आणि अभिमानाची बाब आहे.
अमेरिकन अंतराळवीर नील आर्मस्ट्राँग हा चंद्रावर पाऊल ठेवणारा जगातील पहिला माणूस होता. 20 जुलै 1969 रोजी आर्मस्ट्राँग चंद्रावर पोहोचले. तेव्हापासून शास्त्रज्ञ या दिशेने सतत नवनवीन काम करत आहेत. यानंतर दोन वर्षांनी पुन्हा एकदा अशी घटना घडली, जी जगासाठी संस्मरणीय ठरली होती. चला, जाणून घेऊया त्या घटनेबद्दल.
खरं तर, 1971 मिशन मून दरम्यान, नासाने (NASA) अंतराळवीरांसह एक ऑफ-रोडर कार लुनार रोव्हर वाहन चंद्रावर पाठवले होते. 31 जुलै 1971 रोजी अंतराळवीरांनी प्रथम चंद्राच्या पृष्ठभागावर चार चाकी वाहन चालवले. हा रोव्हर सुमारे सहा तास चंद्रावर फिरला. यामुळे शास्त्रज्ञांना चंद्राच्या पृष्ठभागाची माहिती गोळा करण्यात मदत झाली.
1971 च्या मिशन मून दरम्यान, मानवाने प्रथमच पृथ्वी सोडून इतर ग्रहावर चारचाकी वाहन चालवले. 1971 मध्येच अपोलो मोहिमेअंतर्गत अमेरिकन अंतराळ संस्था नासाने पहिले मानवरहित अंतराळ यान चंद्रावर पाठवले होते.
* नासाने प्रथमच हे केले
अमेरिकन स्पेस एजन्सी नासाने अपोलो मिशन अंतर्गत प्रथमच चंद्रावर लूनर रोव्हिंग व्हेईकलचा वापर केला. लुनर रोव्हिंग व्हेईकलमध्ये दोन नॉन-रिचार्जेबल झिंग बॅटरी बसवण्यात आल्या होत्या. कारच्या प्रत्येक चाकाला बॅटरीमधून 0.25 अश्वशक्तीची शक्ती मिळाली. अपोलो 15 हे अंतराळवीरांना चंद्रावर नेणारी चौथी मोहीम होती.
प्रथमच, नासाने अपोलो-15 सोबत चंद्र रोव्हर वाहन अंतराळवीरांसोबत पाठवण्यासाठी काम केले. यानंतर नासाने दुसऱ्या चंद्र मोहिमेवरही पाठवले. नासाच्या म्हणण्यानुसार, 31 जुलै 1971 रोजी चंद्राच्या पृष्ठभागावर अंतराळवीरांसह लुनार रोव्हर वाहन चालले होते. अमेरिकेच्या या मोहिमेअंतर्गत अंतराळवीर चंद्रावर गेले, ज्यात जेम्स इर्विन, डेव्हिड स्कॉट आणि अल्फ्रेड वर्डेन यांचा समावेश होता.
* लुनार रोव्हर वाहनाची खास वैशिष्ट्ये
नासाने लुनार रोव्हर वेहिकलमध्ये Lunar Rover Vehicle (LRV) एकरमॅन स्टीयरिंग, ब्रेक, एस्केलेटर आणि चार चाके बसवली. आतमध्ये 208 किलो वजन होते. सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे ते दुमडता येईल अशा पद्धतीने डिझाइन केले होते. रोव्हर पृथ्वीच्या ऑक्सिजनयुक्त वातावरणापेक्षा भिन्न असलेल्या चंद्राच्या कमी गुरुत्वाकर्षणाच्या पृष्ठभागावर सहजपणे चालवता येईल अशा पद्धतीने तयार करण्यात आला होता.