दिलीपराज चव्हाण
उंब्रज – खरंतर प्रत्येक आईचं एक स्वप्नं असतं. माझी लेकरं शिकून, सवरुन खुप मोठी व्हावीत. त्यांनी उंच भरारी घ्यावी. पोटाची खळगी भरण्यासाठी आपल्यासारखी त्यांच्या नशिबी तारेवरची कसरत येवू नये. पण, या मायचं हे लेकरुं तारेवर उंच गेल होतं. बघणारे बघत होते; देणारे चार-दोन रूपये देऊन पुढे जात होते. मात्र, समोर येणाऱ्या परिस्थितीशी दोन हात करीत प्रसंगी दुर्गा आणि भवानीचे रूप घेणाऱ्या नारी शक्तीलाही प्रत्येकजण मनोमन सलाम करत असल्याचे चित्र पाहायला मिळाले.
नवरात्रोत्सवात प्रखार्षाने नऊ दिवस विविध ठिकाणी नारी शक्तिची नऊ रुपे पहावयास मिळतात. असेच काहीतरी रुप उंब्रज येथे कॉलेज रस्तावरून जाताना अनेकांना पहावयास मिळाले. एक माऊली आपल्या लेकरांना सोबत घेऊन खांद्यावर कळक, रस्सी, घन, वाद्य असे साहित्य घेऊन फिरत होती. मग तिने येथील चौकात रहदारीच्या रस्त्याच्या बाजूलाच पोटाची खळगी भरण्यासाठी करावी लागणारी तारेवरची कसरत सुरु केली.
या कसरतीसाठीचा ढाच्या उभा राहिल्यावर बघता बघता एक छोटीशी मुलगी सरसर तारेवर चढली व आपला तोल सांभाळून वीतभर पोटाची खळगी भरण्यासाठी खेळ करु लागली. तिची आई रस्सीचे दुसरे टोक धरून आपल्या पोटच्या गोळ्याचा तारेवरचा खेळ पाहत होती. तसं पाहिलं तर प्रत्येकाला नोकरी, व्यवसायातही एकप्रकारे तारेवरची कसरतच करावी लागते. मात्र, या माउलीची परिस्थितीशी चाललेली झुंज पाहणाऱ्याच्या मनाला चटका लावणारी होती. या माया-लेकीची ही तारेवरची कसरत पाहताना आपसूकच “तुच दुर्गा, तु भवानी…; सारी माया तुझी, अंबे कृपा करी’ या गाण्याचे बोल आठवल्याशिवाय राहत नाही.
निवड… परिस्थितीची की नशिबाची?
नवरात्रोत्सवात नऊ दिवस नऊ रंगाच्या साड्यांसाठी महिला वर्गाकडून हट्ट धरला जातो. अर्थात, परिस्थितीनुसार ज्यांच्याकडे निवडीचा पर्याय उपलब्ध आहे; त्यांचा हट्टही पुरवला जातो. परंतु, यामागील संस्कृती आणि पर्यावरणाचा हेतू कुणीही सहसा समजून घेत नाही. दुसरीकडे पोटाची खळगी भरण्यासाठी दररोज तारेवरची कसरत करावी लागणाऱ्या या माउलीसह तिच्या लेकरांकडे मात्र परिस्थिती वा नशिबाने दुसरा पर्यायच ठेवला नसल्याचे विदारक चित्रही पाहणाऱ्या प्रत्येकाला अस्वस्थ करत होतं.