बॉलिवूड इंडस्ट्रीतील ‘या’ प्रसिद्ध अभिनेत्याचे पूर्ण नाव प्राणकिशन सिकंद होते. 1942 पासून आपल्या अभिनय कारकिर्दीला सुरुवात करणाऱ्या प्राण यांनी 350 हून अधिक चित्रपट केले आहेत. जिस देश में गंगा बहती है, उपकार, शहीद, पूरब और पश्चिम, राम और श्याम, जंजीर, डॉन आणि अमर अकबर अँथनी यांसारख्या चित्रपटांमध्ये त्यांनी आपल्या दमदार अभिनयाने प्रेक्षकांच्या मनावर राज्य केले आहे. बहुतेक चित्रपटांमध्ये खलनायकाची भूमिका साकारणाऱ्या प्राण यांनी आपल्या भूमिकेची छाप अशाप्रकारे सोडली की एकेकाळी लोकांनी आपल्या मुलाचे नाव ‘प्राण’ हे ठेवणेही सोडून दिले होते.
अवघ्या पाच वर्षात 22 चित्रपट केले
दिवंगत अभिनेते प्राण यांचा जन्म आजच्या दिवशी म्हणजे 12 फेब्रुवारी1920 मध्ये जुन्या दिल्लीतील बल्लीमारन भागात एका उच्चभ्रू कुटुंबात झाला. हिंदी चित्रपटसृष्टीत येण्यापूर्वी या अभिनेत्याने 1940 मध्ये आलेल्या ‘यमला जट’ या पंजाबी चित्रपटात आपल्या अभिनयाची जादू पसरवली होती. 1942 मध्ये बॉलिवूडमध्ये पदार्पण केल्यानंतर अवघ्या पाच वर्षांत म्हणजेच 1947 पर्यंत त्यांनी सुमारे 22 चित्रपटांमध्ये खलनायकाच्या भूमिका साकारल्या.
चित्रपटात येण्यापूर्वी हॉटेलमध्ये काम करायचे
बॉलीवूडमध्ये पदार्पण करण्यापूर्वी ते घर चालवण्यासाठी मुंबईतील मरीन ड्राइव्ह येथील हॉटेलमध्ये काम करायचे. आठ महिने त्यांचा संघर्ष सुरू होता. मग एके दिवशी पान दुकानात उभा असलेला प्राण पंजाबी चित्रपटांचे लेखक मोहम्मद वली यांच्या नजरेस पडला. प्राण यांना पाहताच त्यांनी ‘यमला जट’ या आगामी चित्रपटासाठी त्यांची निवड केली. येथून प्राणचे नशीब चमकले. त्याला एकामागून एक चित्रपट मिळू लागले. ‘जंजीर’ या चित्रपटासाठी प्राण यांनी अमिताभ बच्चन यांचे नाव सुचवल्याचे सांगितले जाते.
फाळणीनंतर पुन्हा प्रवास सुरू झाला
1947 मध्ये झालेल्या फाळणीमुळे चित्रपटसृष्टीला मोठा फटका बसला. फाळणीच्या काळात अनेक लोक पाकिस्तानात गेले. अशा परिस्थितीत प्राण यांनी आपला चित्रपट प्रवास पुन्हा सुरू करण्याचा निर्णय घेतला आणि 1948 साली देवानंद यांच्या ‘जिद्दी’ या चित्रपटात काम केले. लेखक सआदत हसन मंटो यांनी या चित्रपटासाठी त्यांची शिफारस केल्याचे सांगितले जाते. या चित्रपटानंतर अभिनेता प्राणने मागे वळून पाहिलेच नाही. 2001 मध्ये त्यांना पद्मभूषण आणि दादासाहेब फाळके पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले. याशिवाय चित्रपटसृष्टी आणि प्रेक्षकांनी दिवंगत अभिनेते प्राण यांचा ‘व्हिलन ऑफ द मिलेनियम’ या किताबाने गौरव केला.