स्पाय बलूनवरून अमेरिका आणि चीनमधील वाद वाढला आहे. अमेरिकेच्या लष्कराने अटलांटिक महासागरात संशयित चिनी स्पाय बलून पाडला. यानंतर सर्वत्र स्पाय बलूनची जोरदार चर्चा सुरू आहे. हेरगिरीत स्पाय बलूनचा मोठा इतिहास आहे. उपग्रह युगातही हे बलून वापरले जात आहेत. याद्वारे क्लोज-रेंज म्हणजेच क्लोज मॉनिटरिंग केले जाते. अतिशय हलके आहेत आणि हेलियम वायूने भरलेले असतात. अशा परिस्थितीत, हे जाणून घेणे महत्वाचे आहे की स्पाय बलून म्हणजे काय आणि ते का वापरले जाते?
वापर
स्पाय बलून हा प्रत्यक्षात हेलियम गॅसने भरलेला फुगा असतो, जो सामान्य नागरी विमान ज्या उंचीवर उडतो त्या उंचीवर उडतो. याच्या खाली अत्यंत क्लिष्ट कॅमेरे किंवा इमेजिंग तंत्रज्ञान बसवलेले असते. जमिनीकडे पाहून विविध भाग, इमारती, वर्गीकृत ठिकाणे, गुप्तचर ठिकाणे यांची छायाचित्रे काढतात. म्हणजेच छायाचित्रांच्या माध्यमातून शक्य तितकी माहिती गोळा करतात.
View this post on Instagram
क्षमता
स्पाय बलूनच्या खाली असलेल्या मेटॅलिक प्लॅटफॉर्मवर विविध प्रकारचे कॅमेरे बसवता येतात. आजकाल हेरगिरीसाठी इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक स्पेक्ट्रम असलेले कॅमेरे आणि रडार आवश्यक आहेत. त्याचाही यामध्ये समावेश करता येतो. यामध्ये, दृश्यमान स्पेक्ट्रमवर अधिक लक्ष केंद्रित केले जाते. म्हणजे सामान्य कॅमेर्यांसारखे. तो सतत फोटो काढू शकतो. झूम इन करू शकतो, झूम आऊट करू शकतो. याशिवाय रात्रीच्या वेळी, इन्फ्रारेड कॅमेरेही त्यावर बसवता येतात.
इतिहास
1859 मध्ये फ्रँको-ऑस्ट्रियन युद्धादरम्यान फ्रान्सने पाळत ठेवण्यासाठी स्पाय बलूनचा वापर केला होता. 1861 ते 1865 च्या अमेरिकन गृहयुद्धातही स्पाय बसून पुन्हा वापरण्यात आले. पहिल्या आणि दुसर्या महायुद्धात स्पाय बलून अधिक सामान्य झाले. जपानी सैन्याने अमेरिकन भूभागावर आग लावणारे बॉम्ब टाकण्यासाठी फुग्यांचा वापर केला. यामध्ये कोणत्याही लष्करी लक्ष्यांचे नुकसान झाले नाही, परंतू ओरेगॉन जंगलात फुगा कोसळल्याने अनेक नागरिकांचा मृत्यू झाला. दुसर्या महायुद्धानंतर, अमेरिकन सैन्याने उच्च उंचीवरील गुप्तचर फुग्यांचा वापर सुरू केला. सरकारी कागदपत्रांनुसार, 1950 च्या दशकात फोटोग्राफिक फुगे सोव्हिएत ब्लॉकच्या प्रदेशावर उडवले गेले.
उपग्रहांपेक्षा प्रभावी
स्पाय बलून कधीकधी उपग्रहांपेक्षा चांगले गुप्तचर साधन असल्याचे सिद्ध होतात. वास्तविक, ते उपग्रहापेक्षा अधिक सहजतेने आणि वेळेसह क्षेत्र स्कॅन करू शकते. याद्वारे, शत्रूविरूद्ध अशी संवेदनशील गुप्त माहिती गोळा करू शकतात, जे उपग्रहाच्या अंतरामुळे स्कॅन करणे कठीण आहे. एवढेच नाही तर उपग्रहांद्वारे कोणत्याही एका क्षेत्रावर लक्ष ठेवणे देखील खूप महागडे ठरू शकते, कारण त्यासाठी खूप महागडे स्पेस लॉन्चर्स लागतात. दुसरीकडे, स्पाय बलून, उपग्रहांसोबत खूप कमी खर्चात तेच करू शकतात.