– श्रीकांत कात्रे
माणदेशी फाउंडेशन आणि माणदेशी महिला सहकारी बॅंक या दोन्ही संस्थांनी महिलांना आत्मनिर्भर बनविण्यासाठी सातत्याने काम सुरू ठेवले आहे. कष्ट करणाऱ्या महिलांच्या पंखांमध्ये बळ देऊन त्यांना सन्मान मिळवून दिला. राधा झांबरे यांच्या कष्टांनाही माणदेशीने दिशा दिली. त्यामुळेच त्या व्यवसायात स्थिर झाल्या.
कोणतेही काम करताना संघर्ष तर करावाच लागतो. माझ्या संघर्षमय प्रवासात कष्ट करण्यावर मी भर दिला. कष्ट केल्यावर त्याचे फळ नक्कीच चांगले मिळते, हा विश्वास मनात बाळगला. त्यामुळेच शिवणकामाचा व्यवसायात मी प्रगती करू शकले, असे राधा झांबरे सांगत होत्या. पुण्यातील कात्रजजवळील भिलारवाडीत त्या चार वर्षांपासून हा व्यवसाय करतात. लग्न झाले. अजून शिकण्याची इच्छा राहून गेली. संसार सुरू झाला.
आईवडील, सासूसासरे अशा ज्येष्ठ व्यक्ती वय होऊनही कष्टाची कामे करून कमवतात. मग आपणही सतत काम करून काही कमविले पाहिजे, ही त्यांच्या मनाची धारणा होती. शिवणकामाची आवड होती. मुले लहान असताना फॅशन डिझायनिंगचे काम शिकून घेतले. नंतर खासगी ठिकाणी पिशव्या शिवण्याचे काम केले. हळूहळू स्वतः चे दुकान सुरू केले. व्यवसाय वाढू लागला. शिवणासाठी दोन मशीन व पिकोफॉलसाठी एक मशीन घेतले. त्याचबरोबर साडी सेंटर सुरू केले.
शिवणाबरोबरच दुकानात येणाऱ्या महिलांसाठी गरजेच्या अशा ज्वेलरी, अंडरगारमेंट, ब्लाउज पीस विक्रीसाठी ठेवले. त्यामुळे दुकानात येणाऱ्या महिलेला समाधान देता येऊ लागले. अजूनही खूप स्वप्ने आहेत. मनात जिद्द आहे. कष्ट करण्याची तयारी आहे, असे त्यांनी सांगितले. व्यवसाय सुरू केला त्यावेळी आर्थिकदृष्ट्या मोठा संघर्ष करावा लागला. मागितलेले कर्ज उपलब्ध झाले नाही. त्यामुळे ऐन दिवाळीच्या तोंडावर मोठी अडचण झाली होती.
दुकानात मटेरिअल भरणे आवश्यक होते. त्यांच्याकडे फक्त 17 हजार रुपये होते. पतीने 15 हजार दिले. तरीही ही रक्कम अपुरी होती. एका परिचितांनी आठ दिवसांसाठी 20 हजार व माणदेशीकडून पाच हजार रुपये मिळाले. तथापि, त्या परिचितांना आठ दिवसांत पैसे परत करायचे होते. दिवाळीपूर्वीचे सहा दिवस रात्रंदिवस राबून 17 हजार रुपयांचे ब्लॉऊज त्यांनी शिवून दिले. तरीही पैशांची परतफेड करायला तीन हजार रुपये कमीच होते.
दिवाळीदिवशी दिवसभर दुकानात. ज्वेलरीसह इतर साडेचार हजार रुपयांची विक्री झाली. त्यामुळे पैशाची परतफेड होऊ शकली. मनातून एखादी गोष्ट करायची असे ठरविले की ती पूर्ण करण्याचा विश्वास मनात निर्माण झाला. ही इच्छाशक्तीच पुढील कामासाठी उपयोगी पडली. माणदेशीने त्यांच्या गावात एक प्रशिक्षण कार्यक्रम घेतला होता. त्यावेळी शोभा साठे यांनी माणदेशीच्या कामाची माहिती दिली. संपर्क वाढला.
एका कार्यशाळेत व्हॉटसऍप, फेसबुकवरून ऑनलाइन व्यवसायवृद्धीचे प्रशिक्षण मिळाले. वेळेचे व्यवस्थापन करण्याबाबत मार्गदर्शन झाले. शॉप ऍक्ट, उद्योग आधार अशा कागदपत्रांची पूर्तता करून घेतली. एका कार्यशाळेत मला बोलण्यासाठी सांगितले. यापूर्वी असे बोलण्याची वेळ कधीच आली नव्हती. धाडस होत नव्हते. परंतु, त्यादिवशी मी सांगितलेले अनुभव ऐकून उपस्थितांनी चांगला प्रतिसाद दिला. त्यामुळे आणखी जिद्दीने काम करण्याचा आत्मविश्वास माझ्या मनात निर्माण झाला, असे त्यांनी सागितले. पूर्वी घर सांभाळून काम करताना धांदल
उडायची. आता वेळेचे नियोजन केल्यामुळे खूप ताण कमी झाला आहे. ऑनलाइन व्यवसाय वाढला. होम डिलिव्हरीसाठी आर्डर मिळू लागल्या. त्याशिवाय या कामाच्या अनुषंगाने क्लास सुरू केले. क्लासमधील दोन मुलींची कामासाठी मदत होत आहे. त्यांनाही रोजगार मिळत आहे. आता व्यवसायात स्थिरता आली असली तरी पुढे अजूनही खूप स्वप्ने आहेत, असे राधाताई
सांगत होत्या. त्यासाठी त्यांनी तीन लाख रुपये कर्जप्रकरण केले आहे.
त्यामध्ये प्रथम आवश्यक मटेरिअल आणि हाय स्पीडची मशीन, कटर मशीन घ्यायची आहे. रेडिमेड ब्लाऊजचे गारमेंट सुरू करायचे आहे. त्यातून आणखी पाच- सहा महिलांना रोजगार देण्याचा प्रयत्न करणार असल्याचे त्यांनी सांगितले. त्यांच्या कामाचा दिवस सकाळी सहा वाजता सुरू होतो. तो अथकपणे रात्री नऊपर्यंत सुरू राहतो. स्वतःच्या जीवावर घराची प्रगती त्यांना करायची आहे. आपण कुणा इतरावर अवलंबून नाही, ही जाणीव मनात अभिमान निर्माण करते.
स्वतः कष्ट करून केलेल्या कमाईतूनच सारे साध्य करायचे हे ठरवून सुरू झालेला त्यांचा प्रवास
इतर महिलांसाठीही प्रेरणादायी ठरणार आहे. एका सर्वसामान्य घरातून कष्टाचे संस्कार
घेऊन आलेली महिला कष्टाच्या कमाईची इच्छाशक्ती बाळगते आणि त्या इच्छाशक्तीला माणदेशीच्या कार्यपद्धतीची जोड लाभते त्यावेळी अशा महिलांमध्ये वेगळे करून दाखविण्याची उर्मी निर्माण होते. राधा झांबरे यांनी ते करून दाखवले आहे.