हिंदी चित्रपटसृष्टी ही अशी मायानगरी आहे की, तिथे अनेकांची आयुष्ये बरबाद होतात. उत्कृष्ट कलाकार आपापली स्वप्नं उराशी बाळगून अभिनयातले आपले टॅलेन्ट सिद्ध करण्यासाठी धडपडतात, त्यासाठी खडतर तपश्चर्या करतात. कित्येकदा मानहानीच्या आणि अपमानास्पद प्रसंगांना त्यांना तोंड द्यावं लागतं, पण कलावंताला त्याची अभिव्यक्तीची ओढ गप्प बसू देत नाही. तो किंवा ती स्ट्रगल करत राहतात. अनेक भलेबुरे अनुभव घेत राहतात.
अशाच एका शंतनू नावाच्या कलावंताची ही कहाणी! पंधरा वर्षे त्यानं रंगभूमी गाजवलेली आहे. हिंदी सिनेनटांना जशी प्रसिद्धी, पैसा मिळतो; तशी झगमगाटी लोकप्रियता नाटकातील अभिनेत्याला मिळत नाही. काहीजण हे वास्तव मान्य करून रंगभूमीवर रमतात; काही जिद्दीनं, स्वतःच्या टॅलेन्टवर विश्वास ठेवून हिंदी चित्रपटसृष्टीत पाय रोवण्याचा प्रयत्न करीत राहतात.
शंतनू बऱ्याच प्रयत्नांनी एका स्टुडिओच्या मॅनेजरकडून शूटिंगच्या ठिकाणी पोचण्यात यशस्वी होतो.
मॅनेजर सलीम शंतनूचे अभिनय कौशल्य जाणून असतो. चित्रपटातील मुख्य नायकाच्या मित्राची भूमिका शंतनूला द्यावी असे प्रोड्यूसरला सलीम विनवतो. त्याप्रमाणे शंतनू स्वतःची “शो-रीलची डीव्हीडी’ म्हणजे स्वतः अभिनय केलेला व्हिडिओ घेऊन येतो. सलीम प्रोड्यूसरला नम्रपणे सांगतो की, “तो आलाय, तुम्ही भेटताय ना?’ प्रोड्यूसर ते विसरलेला. नायकाच्या शेजारी बसलेल्या किशोरकडे पाहत म्हणतो, “मी तर आता ह्याला रोल दिलाय तो. त्याला सॉरी सांग.’ सलीम त्यांना भेटण्यासाठी आग्रह करण्याच्या भरात म्हणतो, “इतना अच्छी ऍक्टिंग करता है की, बडेबडे स्टार्सकी वो छुट्टी कर देगा… मिल लो ना साब!’ ते ऐकल्यावर नायक सचिन चिडतो.
प्रोड्यूसर वैतागून म्हणतो, “बोलव त्याला.’ सलीम सॉरी म्हणून त्याला परत पाठवायला निघतो. पण प्रोड्यूसर हट्टाला पेटतो. “समोर आण त्याला’ म्हणतो. सचिनला म्हणतो, “मित्राची भूमिका तर किशोरच करणार. पण आता ह्या शंतनूला मी असा खच्ची करतो की, तो जन्मात परत ऍक्टिंग करू शकणार नाही.’
शंतनू समोर आल्याबरोबर प्रोड्यूसर त्याला उभाआडवा घ्यायला सुरुवात करतो. शंतनू डीव्हीडी देतो तर तो म्हणतो, इथं करून दाखव. वाक्यागणिक शंतनूची खिल्ली उडवत राहतो. म्हणतो, “सलीम, हाकलून दे ह्याला. असली माणसं परत आणू नकोस.’ शंतनू निघतो. परत येतो आणि सांगायला सुरुवात करतो, “माझे वडील खूप मोठे बिझिनेसमन होते. गाड्या, बंगले, पैसा… मी ज्या शाळेत शिकत होतो, त्यांना ते त्या काळी दरवर्षी दोन लाख रुपये देणगी द्यायचे. गरिबांना मदत करायचे. नंतर आमच्या धंद्याला उतरती कळा लागली. होते तेवढे सगळे गेले. कर्ज झाले.
बाबा धक्क्यानं गेले. पण आईनं माझं शिक्षण त्याच शाळेत पूर्ण केलं.’ समोरचे सर्वजण त्याच्या सांगण्यात गुंतत जातात. सांगताना शंतनूच्या डोळ्यातून अश्रू येतात. तो पुढे सांगतो, “आईने त्याच शाळेत माझे शिक्षण पूर्ण केले. ती शाळेच्या गेटजवळ सामोसे विकायची. मला राग यायचा. ती म्हणायची, “वेळ वाईट असली तरी तिचा रागराग नाही करायचा. तिचंही हसून स्वागत करायचं. हे धैर्य आणि आत्मविश्वास मी तिच्याकडून शिकलो. आजही धडपडण्याच्या काळात मी तिलाच डोळ्यासमोर ठेवलं आहे.’ तो थांबतो. सगळे त्याच्या सांगण्यात हरवून गेलेले. तेही डोळे पुसतात. मग शंतनू म्हणतो, “कसं झालं सर? ऍक्टिंग? स्क्रिप्ट?’ प्रोड्यूसर एकदम बावचळतो. शंतनूनं तो प्रसंग इतका खऱ्यासारखा वठवलेला असतो की, साऱ्यांना वाटते, जणू खरेच त्याच्या आयुष्यात हे घडलेले आहे. आशुतोष राणा यानं ही भूमिका फार उत्कृष्ट केली आहे. पाहताना आपणसुद्धा भारावून जातो.
तरीसुद्धा आता प्रोड्यूसरला माघार घ्यायची नसते. तो म्हणतो, “कॉमेडी येते? हॉर्स रायडिंग? रोमान्स? कार ड्रायव्हिंग? स्वीमिंग?… ‘ त्याला वाटतं, शंतनू कुठेतरी नाही म्हणेल आणि मग आपण त्याचा आणखी अपमान करून इथून हाकलून देऊ. पण तो प्रत्येकाला “हां, येते ना सर… ‘ असे म्हणत जातो. शेवटी प्रोड्यूसर विचारतो, “डान्स?’ इथे शंतनू म्हणतो, “नाही, पण मी शिकेन.’ प्रोड्यूसरला असुरी आनंद होतो. तो शंतनूची भरपूर अवहेलना करतो. शंतनू म्हणतो, “मी ऍक्टर आहे; डान्सर नाही.’ हे ऐकून सचिन, प्रोड्यूसर निरुत्तर होतात आणि म्हणून भयंकर संतापतात.
प्रोड्यूसर आणि सचिन त्याला अद्वातद्वा बोलतात. प्रोड्यूसर म्हणतो, “जा, परत नको येऊ इथे.’
हे ऐकताच क्षणाचाही विलंब न लावता, शंतनू प्रसन्नपणे हसतो. हात पुढे करून प्रोड्यूसरशी शेकहॅंड करत, त्याला म्हणतो, “थॅंक्स. तुम्हाला भेटल्यामुळे फार आनंद वाटला.’ आणि त्यांचा निरोप घेतो. प्रोड्यूसर चकित. प्रोड्यूसरची भूमिका पंकज कालराने त्यातील सर्व बारकाव्यांनिशी हुबेहूब उभी केली आहे. आपण ह्याची इतकी अवहेलना करूनदेखील हा एवढा हसतमुख कसा राहू शकतो, असा भाव त्यांच्या चेहऱ्यावर येतो. शंतनू मजेत बाहेर पडतो. या फिल्मचे दिग्दर्शन समीर चंद यांचे आहे.
माधुरी तळवलकर