त्याने निळ्यात ब्रश बुडवला नि कॅनव्हासपाशी नेला. एक-दोनदा अगदी आत्ता रंग लावावा, इतक्या कॅनव्हासच्या जवळ त्याने ब्रश नेला पण परत त्याचा हात मागे आला. त्याच्या मनातले रंग वारीसारखे एकमेकात मिसळून गेले होते.
रोज सकाळ, संध्याकाळी आकाशात लाली कोण पसरतं? किंवा फुला-पानांना वेगवेगळे रंग देतं कोण? पक्ष्यांनाही रंगवतं कोण? असे सगळे प्रश्न विचारत ती आजीचा पिच्छा पुरवायची. या सगळ्या प्रश्नांवर आजीकडे एकच उत्तर असायचं ते म्हणजे, “देवबाप्पा’ ती मोठी झाली, वरच्या इयत्तेत गेली तेव्हा तिला शाळेत शिकवलं गेलं की रंग तर नसतातच.
आपण बघतो ते प्रकाशाच्या किरणांचं वेगळं रूप असतं. आणि हो त्या पलीकडचं म्हणजे जो रंग आपल्याला दिसतो, तो रंग तिथं अस्तित्त्वात नसतोच. काही केल्या रंगांचं हे कोडं तिला काही सुटेना. दिवसभरात शाळेत जाताना-येताना, गॅलरीत बसून अभ्यास करताना किंवा टीव्ही-मोबाइलवर काही बघताना रंगांशी सामना व्हायचाच आणि पुन्हा तिच्या डोक्यातला हा रंगांचा प्रश्न उफाळून यायचा.
दिंडी मुक्कामी पोचली. बायजाक्कासोबत तिचा नातू पहिल्यांदाच वारीला आलेला. त्याच्यासाठी हे सगळंच नवीन होतं. यंदा बायजाक्कासोबत यायला तिची नेहमीची जोडीदारीण नव्हती. ती तिच्या लेकीच्या दुसऱ्या बाळंतपणासाठी तिकडं गेली होती. बायजाक्काच्या सोबतीला दुसरं कुणी नव्हतं म्हणून ती तेरा-चौदा वर्षाच्या नातवाला जोडीला घेऊन आली.
सूर्य क्षितिजाला टेकलाच होता तितक्यात दिंडी मुक्कामी पोचली. बायजाक्का सराईतपणं तिच्या दिंडीच्या तळावर पोचली. नातू तिच्या मागंच होता. ओळखीची माणसं दिसली तसं बायजाक्कानं डोईवरचं गठुडं खाली ठेवलं. तशी पारगावच्या कोंडाबायनं तिला विचारलंच, “का गं, तुझी जोडीदारीण न्हाय व्हय आली औंदा?’ “न्हायी कं ती गेली तिच्या पोरीच्या बाळंतपनाला.’ बायजाक्कानं सांगितलं. “आन ह्यो…’ तिच्या नातवाकडं बघत कोंडाबायनं विचारलं. “ह्या नातू हाय, कुंडलिक. सातवीला हाय.’ “बस पोरा, ये बस.’ कुंडलिक खाली बसला, त्यानं चपला काढल्या नि स्वतःच्या हातांनी पिंडऱ्या दाबू लागला.
रात्री जेवणं झाली. त्यानंतर भजन झालं नि सगळी झोपली. सकाळी परत मुक्काम उठला तसा सगळी निघाली. तोच कुंडलिकाचं लक्ष एका वारकऱ्याकडं गेलं. तो कपाळावर गंध लावत होता. त्याने आधी आकडा ओल्या अष्टगंधात बुडवून इंग्रजी “यू’ अक्षरासारखा आकार काढला. त्यानंतर त्यानं दोन डब्या काढल्या. एका डबीतनं काळ्या रंगाचा बुक्का आणि दुसऱ्या डबीतनं नारंगी रंगाचं अष्टगंध असं दोन बोटांवर घेतलं आणि ते आरशात बघत बरोबर त्या “यू’ आकाराच्या मधोमध एकाखाली एक लावलं. या आकारांचा काय बरं अर्थ असेल? आणि रंगांचा? असा प्रश्न त्याला पडला.
“अगं ये, ही कुठल्या शेडची लिपस्टिक लावतेय? काही मॅचिंग सेन्स आहे की नाही?’ गायत्री प्राजक्ताला म्हणाली. “अगं, त्यात काय एवढं, हे बघ टॉपवर बारीक-बारीक ठिपके आहेत की त्या रंगाचे. हो माझा मॅचिंग सेन्स तुझ्याइतका चांगला नसला तरी बरा आहे हो, यू किलर ब्युटी…’ प्राजक्ताने तिला उत्तर दिलं.
“किलर ब्युटी?’
“कुठला कलर कुठं किती वापरायचा आणि कुठला परफ्युम कुठल्या इव्हेन्टला किती प्रमाणात फवारायचा, हे तुझ्याकडूनच शिकावं कुणी. तू असं का नाही करत? या साठी क्लासच काठ की एखादा? सिक्स्थ सेन्स क्लासेस बाय गायत्री, द किलर ब्युटी…’
“प्राजू, आता हे फार होतंय बरं, नाऊ आय एम गोईंग टू रियली किल यू’ “तो मार डालो ना जानू, तुमपे मर मिटने के लिये तो पुरी दुनिया इंतजार कर रही है।’ गायत्रीची जरा जास्तच खेचल्यामुळं ती एकदम नाराज झाली. “अरे यार, आय वाज जस्ट जोकींग. चल तू सांग या ड्रेसवर कोणती लिपस्टिक चांगली दिसेल? तू सांगशील ती लिपस्टिक लावते. कम ऑन माय डियर. सॉरी इफ आय हर्ट यू.’
मग गायत्रीची कळी थोडी खुलली. तिने प्राजक्ताच्या मेकअप बॉक्समधून एक छानसी लिपस्टिक काढून दिली नि म्हणाली, “ट्राय धिस.’ प्राजक्ताने आरशात बघत ती लिपस्टिक लावली. तशी गायत्री तिचा गालगुच्चा घेत म्हणाली, “सी हूज धिस. धिस इज द रियल किलर ब्युटी.’ फक्त लिपस्टिकचा रंग बदलल्यामुळं प्राजक्ताच्या चेहऱ्याचा एकूणच लूक बदलून गेला. रंगाच्या एका शेडने किती फरक पडतो ना, असं प्राजक्ता मनातच म्हणाली. “तुला ना काही कलर सेन्सच नाही यार, आणि याच रंगाचा ड्रेस तू मला गेल्या व्हॅलेन्टाइनला पण दिला होतास. काय बोअर आहेस तू, यू आर जस्ट इम्पॉसिबल.’
वीरेन जुहीच्या चिडलेल्या तोंडाकडं बघत गप्प उभा होता. त्यांच्या प्रेमाला आता चार वर्षे होऊन गेली. पण ड्रेसच्या, इअर रिंग्सच्या किंवा इतर कोणत्याही गोष्टीच्या कलरवरून त्यांचं नेहमीच वाजायचं. त्यात ती वस्तू वीरेने आणली असेल तर ही वादावादी ठरलेलीच. बाकी इतर वेळी त्यांचं सगळं गुडीगुडी होतं. पण जुहीला कुठला कलर इम्प्रेस करेल नि कुठला नाही, याचं गणित काही उद्याप वीरेनला सापडलेलं नव्हतं. तो आपला हाताची घडी घालून शांतपणे जुहीची बोलणी खात उभा होता. “आता असाच पुतळ्यासारखा उभा राहणार आहेस की, काही बोलणार आहेस.’- जुही आवंढा गिळत वीरेन म्हणाला, “मी त्या दुकानदाराकडून बिलही आणलं आहे आणि त्याने ड्रेस बदलून द्यायचंही कबूल केलंय.’ – वीरेन
“थॅंक्स गॉड. नाहीतर ना मी तुझं… ठीक आहे. मी पण येईन तुझ्या सोबत ड्रेस बदलून घ्यायला. नाहीतर परत कसलातरी कलर आणशील उचलून.’ – जुही “नो डियर. तुला घेऊनच जाईन बस्स.’ असं म्हणत त्याने गुलाबाच्या फुलांचा गुच्छ जुहीच्या समोर धरला नि म्हणाला, “फॉर द मोस्ट ब्युटिफूल गर्ल ऑफ द वर्ल्ड, माय हार्ट जुही.’ वीरेनच्या तोंडून हे शब्द ऐकल्याबरोबर जुहीचा राग कुठल्या कुठे पळाला आणि तिने वीरेनला घट्ट मिठी मारली.
हातात ब्रश, वाढलेली दाढी-मिशी, त्याचे पांढुरके झालेले केस. समोरच्या स्टॅंडवर कॅनव्हास. त्या कॅनव्हासवर विठ्ठलाचं चित्र चितारलेलं, ते तो रंगवत होता. हातात ब्रश, उजव्या हाताला छोट्या टेबलावर अनेक रंग असलेली पेटी. शेजारी एक पॅलेट. पॅलेटवर इतके रंग पसरलेत की कुठला रंग कुठे संपतो नि कुठला कुठून सुरू होतो हे लक्षातच येत नाही. त्याने निळ्यात ब्रश बुडवला नि कॅनव्हासपाशी नेला. एक-दोनदा अगदी आत्ता रंग लावावा, इतक्या कॅनव्हासच्या जवळ त्याने ब्रश नेला पण परत त्याचा हात मागे आला. त्याच्या मनातले रंग वारीसारखे एकमेकात मिसळून गेले होते. कोणत्या रंगात बरे रंगवावे विठ्ठलाला? निळ्या? काळ्या? नाही, काही सुचत नाही… असं मनातल्या मनात म्हणत तो बराच वेळ कॅनव्हासकडे वेगवेगळ्या अँगलमधून बघत राहिला. त्याच्या हातातला ब्रश त्या रंगाचा शोध घेत होता ज्या रंगातून कॅनव्हासवरच्या विठ्ठलाच्या रंगात आकंठ बुडून जाता येईल.
– डॉ. भालचंद्र सुपेकर