शर्मिला जगताप
चित्र-नाट्य व्यवसायात व्ही. शांताराम हे नाव अग्रभागीच. चित्रपटाच्या सर्व अंगांचा पुरेपूर अभ्यास असलेले शांतारामबापू आपले चित्र प्रेक्षकासमोर आणत. गौरा नावाच्या तमासगिरीणीची ही कथा. आपलं संसाराचं स्वप्न उराशी बाळगून गौरा तमाशात नाचत असते. बोर्डावर नाचताना ती आपला संसार पाहात असते आणि एका अवचित क्षणी ती खरोखरच संसारात प्रवेशते. तिला आकाश ठेंगणं होतं.
तमाशापासून दूर कुठेतरी आल्याचं समाधान-आनंद तिच्यात मावेनासा होतो. ती पतीला देव मानून त्याची पूजा बांधू लागते. वसू-देवकीचा संसार त्यांच्यापुरता का होईना थोडाफार आकार घेऊ लागतो. पण नियती नेमकी वेळ साधते आणि तमाशात नाचणारी गौरा पुन्हा बोर्डावर नाचू लागते. शीलाला जपणारी गौरा गळ्यातील डोर्ल्याच्या साक्षीनं खूनही करते.
तिला तुरूंगवास होतो. दरम्यान, पती म्हणून स्वीकारलेल्या वसूचा अंकुर पोटात असतो तो जन्म घेतो. पुन्हा गौरा प्रतिष्ठेने देशमुखांची सून म्हणून “एक लाजरा न साजरा मुखडा चंद्रावानी फुलला गं राजा मदन हसतोय कसा… जीव माझा भुलला गं’ म्हणून वसूच्या कुशीत शिरते. अंगावरील चंदनाची चोळी तिचे अंग अंग फुलविते.
संध्या ही नृत्यातून भावना व्यक्त करते. भावदर्शनापेक्षा तिचे नृत्यदर्शन लोभस वाटते. डोर्ल्याच्या मोहात गुरफटलेली गौरा देवकीची वस्त्रे अंगावर आल्यानंतर आणि तिचा दाह सोसावा लागूनही ज्या तडफेने-जिद्दीने बोर्डाचा पुन्हा आधार घेते त्यावेळेस संध्याचा आवेश प्रेक्षणीय वाटतो. तिच्या प्रत्येक नृत्याचा ढंग वेगळा, रंग वेगळा. यातील विशेष म्हणजे एक नवा चेहरा रंजना. रंजनाचे यशस्वी पदार्पण. रंजना मनमोकळा अभिनय करते. तिचे दिसणे उषा चव्हाणची आठवण देऊन जाते. काळाच्या ओघात हे चित्र नजरेआड झाले तरी त्यातील जिवंतपणा आजही कुठेतरी डोकावताना जाणवतो.