बेंगळुरू – अंतराळ क्षेत्रात भारत सातत्याने इतिहास रचत आहे. देशाच्या राष्ट्रीय अंतराळ संस्था इस्रोने नुकतेच चांद्रयान-3 चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरवले. यानंतर देशातील पहिले सौर मिशन आदित्य-एल1 चे प्रक्षेपणही चर्चेचा विषय ठरले. हा ट्रेंड पुढे नेत आता खासगी क्षेत्रातील कंपनी स्कायरूटही विक्रम-1 रॉकेट लॉन्च करण्याच्या तयारीत आहे.
विक्रम-1 आता चर्चेत का?
भारतीय स्टार्टअप स्कायरूटने अलीकडेच दक्षिण हैदराबादमधील जीएमआर एरोस्पेस आणि इंडस्ट्रियल पार्कमध्ये विक्रम-1 रॉकेटचे अनावरण केले. यादरम्यान विज्ञान आणि तंत्रज्ञान मंत्री जितेंद्र सिंह यांनी स्कायरूटच्या नवीन मुख्यालय ‘द मॅक्स-क्यू कॅम्पस’ चे उद्घाटन देखील केले. यावेळी जितेंद्र सिंह म्हणाले की, भारत आता अंतराळ क्षेत्रात इतर देशांचे नेतृत्व करण्याच्या स्थितीत आहे. स्कायरूट संस्था लवकरच विक्रम-1 ऑर्बिटल लॉन्च व्हेईकल लॉंच करेल अशी आशा त्यांनी आपल्या भाषणात व्यक्त केली.
अखेर विक्रम-1 रॉकेट म्हणजे काय?
विक्रम-1 हे एक लहान प्रक्षेपण वाहन आहे जे अंतराळात 500 किमी उंचीपर्यंत 480 किलो वजनाचे पेलोड वाहून नेण्यास सक्षम असेल. लहान उपग्रह प्रक्षेपित करणे हा त्याचा उद्देश आहे. भारतीय अंतराळ मोहिमांचे जनक मानले जाणारे विक्रम साराभाई यांच्या नावावरून हे नाव देण्यात आले आहे. हे देशातील पहिले खाजगीरित्या तयार केलेले उपग्रह प्रक्षेपण वाहन आहे. कंपनी विक्रम सीरीजची तीन लॉंच वाहने बनवत आहे. विक्रम-2 रॉकेटचा पेलोड 595 किलो आणि विक्रम-3चा पेलोड 815 किलो असेल.
रॉकेटची खासियत काय आहे?
स्कायरूटच्या मते, विक्रम-1 चे प्रणोदन टप्पे पूर्णपणे विश्वासार्ह आहेत. वाहनात वापरण्यात येणाऱ्या इलेक्ट्रॉनिक यंत्रणा आधुनिक आणि आकाराने लहान आहेत. अतिशय हलक्या धक्क्याने हवेत विरघळण्याची क्षमता आहे. हे अनेक प्रकारे लवचिक आहे. विक्रम-1 एकाच वेळी अनेक कक्षांमध्ये प्रवेश करू शकतो. आर्थिक दृष्टिकोनातूनही, ते कमी खर्चात पेलोड पाठवू शकते. हे रॉकेट किमान श्रेणीतील पायाभूत सुविधांमध्येही काम करू शकते. हे कोणत्याही लॉन्च साइटवरून 24 तासांच्या आत एकत्र केले जाऊ शकते आणि लॉन्च केले जाऊ शकते.
देशातील पहिले खासगी रॉकेट विक्रम-एस हे 18 नोव्हेंबर 2022 रोजी आंध्र प्रदेशातील श्रीहरिकोटा येथून प्रक्षेपित करण्यात आले होते. स्पेस स्टार्टअप स्कायरूट एरोस्पेसने विकसित केलेले रॉकेट इस्रोने श्रीहरिकोटा येथील लॉन्च पॅडवरून प्रक्षेपित केले. स्कायरूट एरोस्पेसच्या या पहिल्या मोहिमेला “प्रारंभ’ असे नाव देण्यात आले, ज्यामध्ये तीन ग्राहक पेलोड होते. स्कायरूटसाठी या मोहिमेने एक महत्त्वाचा टप्पा म्हणून चिन्हांकित केले कारण याने विक्रम-1 ऑर्बिटल वाहनामध्ये वापरल्या गेलेल्या 80 टक्के तंत्रज्ञानाचे प्रमाणीकरण करण्यात मदत केली.
स्कायरूटचे सीओओ भरत ढाका म्हणाले की, विक्रम-1 अंतराळ प्रक्षेपण वाहनाचे अनावरण हा अतिशय अभिमानाचा क्षण आहे. आमची डिझाईन क्षमता आणि अत्याधुनिक देशांतर्गत तंत्रज्ञान हे विक्रम- च्या उभारणीत अविभाज्य भाग आहेत. आम्ही 2024 च्या सुरुवातीला लॉन्चसाठी तयार करत आहोत.