– हिमांशू
विसंगतीतून व्यंग आणि व्यंगातून विनोदाची निर्मिती होते, असं म्हणतात. हल्ली ही विसंगती बघावं तिकडे दिसते. राजकारणात आणि राजकीय केल्या जाणार्या प्रत्येक विषयात विसंगती हल्ली ओतप्रोत भरलेली असते. त्यामुळे निर्माण होणार्या काही विनोदांवर हसता येतं तर बर्याच वेळा हसू दाबून धरावं लागतं, हा भाग वेगळा! पण मनातल्या मनात का होईना, आपण हसतो आणि टीव्ही चॅनेल्सना टीआरपी मिळतो. रील्स आणि मीम्स बनवणार्यांना व्ह्यूज आणि लाइक्स मिळतात.
अशा रीतीनं, टीआरपी मिळवणारी कोणतीही कृती आणि कोणतंही भाष्य विनोदी असलं तरी ‘त्याज्य’ ठरत नाही आणि बोलण्या-वागण्यात रोज विसंगती दिसली, तरी राजकारण्यांचं काही अडत नाही, नडत नाही, बुडत नाही. एक तर ‘पब्लिक मेमरी’ खूपच अल्पायुषी असते आणि दुसरं म्हणजे प्रत्येक विसंगतीवर तितकंच विसंगत स्पष्टीकरण देऊन पब्लिकला हूल देता येते. विसंगती प्रत्येकाच्याच वागण्या-बोलण्यात असल्यामुळे कुणी कुणाकडे बोट दाखवायचं आणि कुणी कुणाला दोष द्यायचा हाही प्रश्न असतोच.
त्यामुळे पब्लिकसुद्धा आता ‘ठेविले अनंते’ म्हणत आपल्या लाडक्या नेत्याच्या विसंगतींकडे दुर्लक्ष करायला आणि विरोधी नेत्याकडे जरा जास्तच लक्ष द्यायला तयार झालंय. विसंगती पूर्वी नव्हती आणि आताच ती आलीये असंही नाही; पण पूर्वी ती दुधात पाणी मिसळावं एवढी असेल तर आता पाण्यातच दूध मिसळावं एवढी आहे, इतकंच.
नेत्यांप्रमाणंच पब्लिकमध्येही विसंगती आहे; पण ती झाकण्याची कला मात्र नाही. त्यामुळे पितळ उघडं पडलं की सामान्य माणसं भांडायला उठतात. बंगळुरूचीच घटना पाहा. कन्नड भाषेच्या अभिमान्यांनी बुधवारी तिथे निदर्शनं केली. दुकानांवरच्या पाट्यांमध्ये साठ टक्के भाग कन्नडच पाहिजे आणि चाळीस टक्के भाग हिंदी-इंग्रजी असला तर चालेल, असं ङ्गर्मान बंगळुरू महापालिकेने काढलं. दुकानदारांना मुदत दिली 28 तारखेची; पण आदेशाची अंमलबजावणी तातडीने करा, अशी मागणी करत माणसं रस्त्यावर उतरली. साइनबोर्ड ङ्गोडणं, इंग्रजी नावांना काळं ङ्गासणं, ङ्गलक ङ्गाडणं वगैरे यथासांग सुरू होतं.
पत्रकारांनी निदर्शकांसमोर माइक धरून प्रश्न विचारायला सुरुवात केली. निदर्शकांपैकी एक महिला शब्दशः बाह्या मागे सारून तावातावानं बोलू लागली; पण बाह्यांनीच तिला धोका दिला. तिच्या मनगटावर एक टॅटू होता आणि तो इंग्रजीत होता. पत्रकाराने त्याबाबत विचारलेल्या प्रश्नाकडे महिलेनं दुर्लक्ष केलं; पण चिवट पत्रकाराने तो पुन्हा विचारला. तेव्हा मात्र ती ‘इरिटेट’ झाली. इंग्रजी पाट्या काढता येतील, ङ्गोडताही येतील; पण इंग्रजी टॅटूचं काय करणार? अखेर ‘कोणत्याही भाषेचा द्वेष नाही,’ म्हणून ती मोकळी झाली.
तात्पर्य, विसंगती झाकण्याची कला पब्लिकमध्ये हळूहळू ‘पर्कोलेट’ होतीये, असं या उत्तरावरून दिसून येतं. उलट नेत्यांचीच जरा पंचाईत होत चाललीय. पब्लिकच्या स्मरणशक्तीवर ‘भरवसा’ ठेवून नेते काहीतरी बोलून जातात; पण राजकीय घटना-घडामोडींचा वेग पब्लिकच्या स्मरणशक्तीपेक्षा जास्त झालाय, याचं भान सुटतं. उदाहरणार्थ, ‘तुमचं सरकार असताना काय झालं,’ असं नेते बोलून जातात; पण त्याही सरकारमध्ये आपणच होतो, याचा त्यांना तात्पुरता विसर पडतो. मग कुठल्यातरी जुन्या व्हिडिओला पाय ङ्गुटतात आणि सगळंच मुसळ केरात जातं!