Budget 2024: अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी गुरुवारी सकाळी 11 वाजता संसदेत लोकसभा निवडणुकीपूर्वी मोदी सरकारच्या दुसऱ्या टर्मचा अंतिम अर्थसंकल्प सादर केला. अर्थमंत्री म्हणून त्यांनी सलग सहावा अर्थसंकल्प सादर केला असून त्यांनी माजी अर्थमंत्री मोरारजी देसाई यांच्या विक्रमाची बरोबरी केली आहे. मोरारजी देसाई यांनी 1962 आणि 1967साली असे दोन अंतरिम अर्थसंकल्प सादर केले. देसाई यांना सलग सहा अर्थसंकल्प सादर करण्याचा मान आहे. त्यांनी एकूण 10 केंद्रीय अर्थसंकल्प सादर केले आहेत.
सामान्य भाषेत समजून घ्यायचे झाले तर, अर्थसंकल्प हे एक खातेवही आहे, ही खातेवही सरकारकडे पैसा कोठून येतो आणि कुठे जातो याबाबत माहिती देते. अर्थसंकल्प सहज समजण्यासाठी सरकारी तिजोरीत 1 रुपयाचा हिशोब येतो. 1 रुपया कसा आला आणि तो कुठे जाणार याबाबत माहिती जाणून घेऊया…
100 पैसे (एक रुपया) कुठून येणार?
सरकारी तिजोरीत येणाऱ्या प्रत्येक रुपयामागे 63 पैसे प्रत्यक्ष आणि अप्रत्यक्ष करातून येतील. याशिवाय 28 पैसे कर्ज आणि इतर दायित्वांमधून, सात पैसे निर्गुंतवणुकीसारख्या गैर-कर स्रोतांमधून आणि एक पैसा कर्ज नसलेल्या भांडवली पावत्यांमधून मिळतील.
2024-25 च्या सर्वसाधारण अर्थसंकल्पानुसार एकूण 36 पैसे प्रत्यक्ष करातून येतील. यामध्ये कॉर्पोरेट आणि वैयक्तिक आयकर समाविष्ट आहे. आयकर 19 पैसे आणेल, तर कॉर्पोरेट कर 17 पैसे आणेल.
अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी गुरुवारी संसदेत सादर केलेल्या अंतरिम अर्थसंकल्पानुसार, अप्रत्यक्ष कराची कमाल रक्कम वस्तू आणि सेवा कर (GST) मधून 18 पैसे येईल. याशिवाय, सरकारला प्रत्येक रुपयामागे उत्पादन शुल्कातून 5 पैसे आणि सीमा शुल्कातून 4 पैसे मिळतील. अंतरिम अर्थसंकल्प 2024-25 नुसार, कर्ज आणि इतर दायित्वांमधून संकलन 28 पैसे प्रति रुपया असेल.
100 पैसे (एक रुपया) कुठे जाईल –
खर्चाच्या बाबतीत, व्याज देयके आणि कर आणि शुल्कांमध्ये राज्यांचा वाटा प्रत्येक रुपयामागे 20 पैसे आहे. संरक्षण क्षेत्रासाठी आठ पैसे प्रति रुपया तरतूद करण्यात आली आहे. केंद्रीय क्षेत्रातील योजनांवर प्रत्येक रुपयात 16 पैसे खर्च केला जाईल, तर केंद्र पुरस्कृत योजनांसाठी वाटप 8 पैसे असेल. ‘वित्त आयोग आणि इतर हस्तांतरण’ खर्च 8 पैसे आहे. सबसिडी आणि पेन्शनवर अनुक्रमे 6 पैसे आणि 4 पैसे खर्च होईल, तर सरकार प्रत्येक रुपयापैकी 9 पैसे ‘इतर खर्चा’वर खर्च करेल.