नवी दिल्ली – पुरुष शुक्राणू आणि मादीकडील अंड्यांचा वापर न करता मानवी भ्रूण तयार करण्यात शास्त्रज्ञांना मिळालेल्या यशाने अनेक वैद्यकीय शक्यता खुल्या केल्या आहेत, त्यामुळे अनेक नैतिक आणि कायदेशीर प्रश्नही निर्माण झाले आहेत. शास्त्रज्ञांनी स्टेम सेलद्वारे तीन मॉडेल मानवी भ्रूण विकसित केले आहेत. हे अगदी सुरुवातीच्या काळात मानवी भ्रूणांसारखे असतात.
शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की या यशामुळे त्यांना अनेक प्रकारचे जनुकांशी संबंधित आजार (जनुकीय विकार) समजण्यास मदत होईल. वारंवार गर्भपात होण्यासारख्या समस्यांची जैविक कारणे यातून समजू शकतात.
केंब्रिज विद्यापीठातील प्रोफेसर मॅग्डालेना झेर्निका-गोएट्झ यांनी या यशाची माहिती दिली. अमेरिकेतील बोस्टनमधील इंटरनॅशनल सोसायटी फॉर स्टेम सेल रिसर्चच्या वार्षिक सभेला संबोधित करताना झेर्निका-गोएट्झ म्हणाल्या की, स्टेम सेलचे पुन: प्रोग्रामिंग करून आपण मानवी भ्रूणासारखे मॉडेल तयार करू शकतो.
पण ब्रिटिश वृत्तपत्र द गार्डियनने एका वृत्तात म्हटले आहे की, वैद्यकीय संशोधनासाठी कृत्रिम भ्रूणांचा वापर लगेच सुरू होण्याची शक्यता नाही. सध्या अशा भ्रूणाचे स्त्रीच्या गर्भाशयात रोपण करणे बेकायदेशीर ठरेल. त्यामुळे आत्तापर्यंत मिळालेले सुरुवातीचे यश प्रगत अवस्थेपर्यंत नेणे शक्य आहे का, हे स्पष्ट होत नाही. बोस्टन कॉन्फरन्समध्ये, झेर्निका-गोएट्झ यांनी नोंदवले की तिच्या टीमने तयार केलेले भ्रूण 14 व्या दिवशी सामान्य मानवी गर्भाच्या मर्यादेपर्यंत विकसित झाले होते.
दरम्यान, या संशोधनाची बातमी त्या विचारवंत आणि सामाजिक शास्त्रज्ञ आणि धार्मिक नेत्यांना चिंतेत टाकेल, जे मानवाच्या नैसर्गिक निर्मितीमध्ये हस्तक्षेप करणे धोकादायक कृती मानतात. कृत्रिम मानव तयार करण्याच्या दिशेने हे पाऊल म्हटले जाईल. त्यामुळेच असे प्रयोग पुढे नेण्यासाठी कायदेशीर तरतूद असणे आवश्यक असल्याचे तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे.