आपण अनेक मंदिरांमध्ये वेगवेगळ्या प्राण्यांची प्रतीके पाहतो. उदा. श्रीकृष्ण मंदिरात गायीची प्रतिमा असते तर महादेवाच्या मंदिरात नंदी तसेच नागाची प्रतिमा/ मूर्ती असते. पण एखाद्या मंदिरात ‘बेडूक’ या उभयचर प्राण्याची मोठ्ठी प्रतिमा असण्याबरोबरच चक्क त्याची पूजाही केली जाते, हे ऐकून आश्चर्य वाटल्याखेरीज राहणार नाही.
होय, आज आम्ही तुम्हाला सांगत आहोत, देशातील एकमेव अशा मंदिराबद्दल जेथे बेडकाची पूजा केली जाते. असे म्हणतात की हे मंदिर मांडोक तंत्रावर आधारित आहे. या मंदिरात भगवान शंकर बेडकाच्या पाठीवर बसले आहेत. चला तर, या मंदिराबद्दल खास गोष्टी जाणून घेऊया…
असे म्हटले जाते की हे देशातील एकमेव बेडूक मंदिर आहे, जे उत्तर प्रदेशमधील लखीमपूर-खेरी जिल्ह्यात तेल गावात आहे. हे बेडूक मंदिर सुमारे 200 वर्ष जुने आहे. या मंदिरासंदर्भात असा समज आहे की हे मंदिर दुष्काळ आणि पूर यासारख्या नैसर्गिक आपत्ती टाळण्यासाठी तयार केले गेले आहे. आपणास हे ऐकून आश्चर्य वाटेल की या मंदिराच्या स्थापत्यकलेची कल्पना कपिलाच्या एका महान तांत्रिकांनी केली होती. तांत्रिक आधारावर आधारित या मंदिराची वास्तू रचना तिच्या खास शैलीमुळे सर्वांना खूप पसंत पडते.
असे म्हटले जाते की हे स्थान ओयल शैव संप्रदायाचे मुख्य केंद्र होते आणि येथील शासक भगवान शंकरांचे उपासक होते. या शहराच्या मध्यभागी मंडुक यंत्रावर आधारित एक प्राचीन शिव मंदिर आहे. कराव्या शतकापासून 19 व्या शतकापर्यंत हा प्रदेश चहमान राज्यकारभारात होता. चमन राजवंशातील राजा बख्खसिंग यांनी हे अद्भुत मंदिर बांधले.
मंदिरातील भिंतींवर तांत्रिक देवतांच्या पुतळ्यांचा समावेश आहे. मंदिराच्या आत अनेक विचित्र पेंटिंग्ज देखील बसविण्यात आल्या आहेत. दीपावली आणि महा शिवरात्रीनिमित्त मोठ्या संख्येने भाविक या मंदिरात येतात. असे मानले जाते की मंदिरात पूजा केल्यास प्रत्येकाच्या मनोकामना पूर्ण होतात आणि विशेष फळ मिळतात.