आरिफ शेख
सुलेमानींच्या हत्येत मोसादच्या कनेक्शनमुळे संघर्षाचा केंद्रबिंदू कदाचित इस्रायलकडे झुकण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.
जनरल कासीम सुलेमानी यांच्या हत्येने निर्माण झालेले मध्यपूर्वेतील वादळ अद्याप पूर्णतः शमलेले नाही. अमेरिकेने त्यांची हत्या केली, हे सर्वश्रुत असले, तरी त्यामागे इस्रायलची गुप्तचर संस्था मोसादचा हात असल्याची माहिती समोर येत आहे. खुद्द इस्रायलचे पंतप्रधान बेंजामिन नेत्यानाहू यांनी सुलेमानींच्या हत्येत इस्रायलचा हात असल्याचा स्पष्ट शब्दांत इन्कार केला आहे. त्यांची हत्या ही अमेरिकेची कारवाई होती. इस्रायलचे नाव त्यात गोवू नये, असे नेत्यानाहू यांचे म्हणणे होते. आपसूकपणे मिळणारे श्रेय नेत्यानाहू का नाकारत होते? ते देखील इस्त्रायलमध्ये निवडणूक होत असताना? इराण समर्थक बंडखोरांकडून उमटणाऱ्या संभाव्य कडवट प्रतिक्रिया इस्रायलची डोकेदुखी करू शकतात, हे नेत्यानाहू ओळखून आहेत. फक्त इराणच नव्हे, तर पॅलेस्टाइन स्वयंशासित प्रदेशातील “हमास’सह शेजारील लेबनान, सीरिया व इराकमधील इराण समर्थक विशेषतः सुलेमानी यांच्या तालमीत तयार झालेले बंडखोर इस्रायलची दमछाक करू शकतात. त्यांच्यावर प्रतिहल्ला करून बंडखोरांना धडा शिकवण्याची इस्रायलची क्षमता आहेच. मात्र असे पाऊल उचलणे म्हणजे इराणच्या सापळ्यात अलगद अडकणे इस्रायलला नको होते. अशा गनिमीयुद्धात गुंतण्याची इस्रायलची इच्छा नसावी. म्हणून तर नेत्यानाहू हे सुलेमानी प्रकरणाशी आपला संबंध नसल्याचे निक्षून सांगत होते. इस्रायलच्या शत्रूला (इराण) अमेरिका व त्याच्या आडून अन्य सुन्नी मुस्लीम देश धडा शिकवणार असतील तर इस्रायलला ते हवेच होते. अमेरिका-इराण संघर्षात इस्रायलच्या संभाव्य सहभागाने मुस्लीम विरुद्ध ज्यू संघर्षाचे स्वरूप येणे इस्रायलला (अमेरिकेलासुद्धा) नको होते. म्हणून तर जनरल सुलेमानीच्या हत्येशी आपला सुतराम संबंध नसल्याचे खुलासे इस्रायल वारंवार करीत होता.
अमेरिकेच्या “नॅशनल ब्रॉडकास्टिंग सर्व्हिस'(एनबीसी)ने या हत्येमागे “मोसाद’चे कारस्थान असल्याचा गौप्यस्फोट नुकताच केला आहे. अमेरिकेचे लष्करी अधिकारी तसेच मोसादच्या सूत्रांचा संदर्भ देत “एनबीसी’ने सुलेमानीवरील हल्ला मोसादने कशाप्रकारे फत्ते केला, त्यात मोसादच्या गुप्तहेरांनी किती मोलाची कामगिरी बजावली, याचे बारकावे मांडले आहे. शत्रूचा निःपात करणे, एखाद्या देशात जाऊन तेथे धाडसी कारवाई करणे, हल्ला होण्यापूर्वी शत्रूला गारद करणे, अथवा “मोस्ट वॉन्टेड’ ला थेट उचलून आणणे, शत्रूच्या अंतस्थ गोटातील “टॉप सिक्रेट’ मिळवणे यात मोसाद जगभर (कु)प्रसिद्ध आहे. शत्रूशी निर्दयपणे वागणारी गुप्तचर संस्था म्हणून तिची ओळख जगाला नवी नाही.
खरेतर जनरल सुलेमानी हे मोसादच्या रडारवर अनेक वर्षांपासून होते. इस्रायल त्यांना आपला मोठा शत्रू मानत. गोलानच्या टेकड्या इस्रायलच्या कब्जातून मुक्त करण्याची त्यांची आगामी रणनीती होती. हमास, हिजबुल्लाह, हशदूशादी, हुती, कतायब अशा अनेक बंडखोर संघटनांना सुलेमानी यांनीच उभे केले होते. असे असले तरी सुलेमानी यांना ठार मारण्यापासून इस्रायलच्या नेतृत्वाने मोसादला सक्तीने रोखले होते. त्याबाबतचा गौप्यस्फोट इस्रायलचे वरिष्ठ पत्रकार अमनोन अबर मोफीद यांनी इस्रायलच्या दूरचित्रवाणीवर बोलताना केला. इराणने मध्यपूर्वेत निर्माण केलेले गनिमांचे जाळे व त्याद्वारे दीर्घकाळ चालू शकणारे “प्रॉक्सी वॉर’ लेबनॉनमधील बंडखोर नेते हसन नसरुल्लाह यांनी इस्रायलच्या नाकीनऊ आणल्याचे अनुभव इस्रायलच्या जमेस आहेत. हमासने तर इस्रायलला अनेकदा जेरीस आणले आहे. सुलेमानींच्या निमित्ताने एकाचवेळी अनेक शत्रू इस्रायलच्या विरोधात एकवटले असते. त्याने संघर्षाचा केंद्रबिंदू कदाचित इराणकडून इस्रायलकडे सरकला असता.
इराणला हेच हवे असावे. कुवेत पादाक्रांत केल्यानंतर खाडी युद्धप्रसंगी सद्दाम हुसेन यांनीसुद्धा इस्रायलला युद्धात खेचण्यासाठी तेल अविव, हैफासह अन्य शहरांवर स्कड क्षेपणास्त्रे डागली होती. मात्र प्रतिहल्ला करणे इस्रायलने जाणीवपूर्वक टाळले. इराणबाबत देखील इस्रायलची अशीच कोंडी झाली असती. सुलेमानींची हत्या करणे इस्रायलला शक्य असताना देखील, हे काम तो आपल्या हातून करू इच्छित नव्हता, मात्र दुसऱ्याच्या काठीने शत्रूला मारण्याचा धूर्तपणा त्यांनी इथे दाखविला. सुलेमानी यांच्या इराकमधील वास्तव्याची, प्रवासाची व भेटीगाठीची इत्यंभूत माहिती मोसादचे गुप्तहेर अमेरिकेला “लाइव्ह’ देत होते “एनबीसी’च्या सूत्रानुसार मोसादचे एजंट हे “सीआयए’च्या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांसह कतारमधील अमेरिकेच्या सैनिक सेंट्रल कमांडशी माहितीची थेट देवाण-घेवाण करीत होते.
“सीआयए’च्या प्रमुख या व्हर्जिनिया येथील मुख्यालयातून स्थितीवर लक्ष ठेवून होत्या. अमेरिकेचे संरक्षणमंत्रीसुद्धा अज्ञात ठिकाणाहून कारवाईवर नजर ठेवून होते. कतारमधील सेंट्रल कमांड हे या ऑपरेशनबाबत सूचना देत होते.
सीरियाच्या दमास्कस विमानतळावरून बगदादच्या दिशेने निघालेल्या सुलेमानींच्या विमानाची ओळख मोसादच्या गुप्तचरांनी पटविली. सीरियाची प्रायव्हेट एअरलाइनची 320 फ्लाइट बगदाद आंतरराष्ट्रीय विमानतळावर पोहोचली. तेथे उपस्थित गुप्तहेरांनी सुलेमानींच्या बगदादमधील आगमनाची माहिती तत्काळ नियंत्रण कक्षाला कळविली.
इराकी हवाई हद्दीचे उल्लंघन करीत अमेरिकेचे तीन ड्रोन कामगिरीवर निघाले. प्रत्येक ड्रोनवर चार “हेलफायर’ क्षेपणास्त्रे होती. सुलेमानी हे विमानातून उतरले. इराकच्या हशदूश शादी या लष्करी संघटनेचे डेप्युटी कमांडर अबू मेहंदी अल मोहंदिस यांनी सुलेमानींचे स्वागत केले व सेडान कारमधून ते दोघे बाहेर पडले. इराकी पंतप्रधानांना ते भेटणार होते. याचदरम्यान ड्रोन त्यांच्या पाळतीवर होते. टार्गेट कन्फर्म करण्यासाठी सिग्नल एक्स्पर्टची मदत घेण्यात आली. कतारमधील नियंत्रण कक्षाची खात्री पटल्यावर मग हल्ल्यासाठी हिरवा कंदील मिळाला व क्षेपणास्त्र डागले गेले, मोहीम फत्ते झाली.