न्यूयॉर्क : अल्बर्ट अलेक्झांडर मृत्यूपंथाला लागलेला होता. दुसरे महायुद्ध सुरू होते आणि इंग्लंडमधील ऑक्सफर्ड प्रांतातील ह्या पोलिस अधिकाऱ्याला सेप्सिसने ग्रासले होते. सेप्सिसमध्ये रक्तात आणि इतर पेशींमध्ये घुसलेल्या घातक सूक्ष्मजीवांशी लढताना शरीर थकत जाते आणि हळूहळू अवयव निकामी होऊन शेवटी माणसाला मृत्यू येतो. त्याच्या चेहऱ्यावर घाव लागल्याने जखम झाली होती आणि त्याठिकाणी संसर्ग झाला होता. आता त्याच्या रक्तात घातक जीवाणू शिरले होते.
त्याच्यावर उपचार करणारे डॉक्टर चार्ल्स फ्लेचर यांच्या मते अलेक्झांडरला तीव्र वेदना होत होत्या आणि त्याची प्रकृती अतिशय गंभीर बनली होती. जीवाणूंचा संसर्ग त्याला जिवंतपणी खात होता. त्याने एक डोळा गमावला होता आणि त्याचा संसर्ग सगळ्या चेहऱ्यावर आणि त्याच्या फुफ्फुसांपर्यंत पोचला होता. त्याच्यावरील उपचारांना आता मर्यादा होत्या आणि मृत्यू त्याच्यावर झडप घालणार हे सर्वांना दिसत होते.
त्याचवेळी फ्लेचर यांनी ठरवले की, प्रायोगिक उपचारांसाठी हा अगदी योग्य उमेदवार आहे आणि 12 फेब्रुवारी 1941 रोजी त्यांना पेनिसिलिन देण्यात आले. तो पेनिसिलिनचे उपचार देण्यात आलेला पहिला माहिती असणारी रुग्ण होता. दोन दिवसांतच त्याच्यामध्ये चांगला फरक दिसू लागला.
अलेक्झांडरवरील पेनिसिलिनच्या आश्चर्यकारक परिणामांचा प्रभाव त्यावेळच्या युद्धाच्या प्रचारात कुठेतरी नाहीसा झाला. पेनिसिलिन हे अँटीबायोटिक म्हणून प्रभावी ठरते अशी नोंद 1928 मध्येच सूक्ष्मजीवशास्त्रज्ञ अलेक्झांडर फ्लेमिंग यांनी केली होती. लंडनमधील सेंट मेरीज रुग्णालयातील पेट्री डिशेसमध्ये काहीतरी विचित्र दिसून आले. त्या डिशेसमधील काही जीवाणूंची नीट वाढ होत ऩसल्याचे त्यांना दिसले. कारण त्या डिशेसवर पेनिसिलियमचा मोल्ड होता. तो विशिष्ट जीवाणूंसाठी घातक ठरत असल्याचे त्यांना आढळले.
दहा वर्षांनंतर हॉवर्ड फ्लोरे यांच्या नेतृत्वाखालील ऑक्सफर्ड विद्यापीठातील शास्त्रज्ञांच्या पथकाने पेनिसिलियमच्या मोल्ड ज्यूसच्या चाचण्या घेणे सुरू केले. ऑगस्ट 1940 मध्ये त्यांनी या चाचण्यांचे धक्कादायक आणि उत्साहवर्धक निष्कर्ष प्रकाशित केले. त्यानुसार उंदरांमधील अनेक प्रकारच्या संसर्गातील जीवाणू पेनिसिलिनमुळे सुरक्षितपणे नष्ट झाले होते. मग फ्लोरे यांनी पेनिसिलिनचा वापर मानवी रुग्णावर करण्यासाठी फ्लेचर यांची मदत घेतली आणि तो रुग्ण होता अलेक्झांडर. फ्लेचर त्यावेळी म्हणाले होते, अलेक्झांडरसाठी ते फायद्याचेच होते आणि त्याच्याकडे गमावण्यासारखे काहीच उरलेले नव्हते.
अलेक्झांडरच्या प्रकृतीत सलग दहा दिवस सुधारणा होत राहिली. परंतु वयाच्या 45 व्या वर्षी 15 मार्च 1941 रोजी त्याचे निधन झाले. ही दुर्दैवी घटना असली तरी त्यामुळे पेनिसिलिनवरील संशोधनाचा वेग वाढला. वर्षानंतर म्हणजे 14 मार्च 1942 रोजी कनेक्टिकटमधील डॉक्टरांनी स्ट्रेप्टोकोकल स्पेटिसेमिया या आजारामुळे मरणाच्या दारात असलेल्या अॅना मिलर या महिलेवर पेनिसिलिनचा वापर केला आणि ती पूर्णपणे बरी झाली. पेनिसिलिनमुळे बरी होणारी ती पहिली रुग्ण होती. त्यानंतर अमेरिकेच्या युद्ध खात्यात पेनिसिलिनचे मोठ्या प्रमाणावर उत्पादन करणे प्राधान्याचे ठरले. त्याने अनेक सैनिकांचे प्राण वाचले.