शरीर निरोगी ठेवण्यासाठी सर्व लोकांना पौष्टिक आणि सकस आहार घेण्याचा सल्ला दिला जातो. दूध पिणे नेहमीच निरोगी आहाराच्या सवयीशी संबंधित आहे. लहानपणापासूनच लोकांना उत्तम आरोग्यासाठी दररोज दूध पिण्याचा सल्ला दिला जातो. कॅल्शियमसोबतच दुधामध्ये इतरही अनेक पोषक घटक असतात, ज्यामुळे ते आरोग्यासाठी खूप फायदेशीर ठरते. मात्र, गेल्या काही वर्षांत दूध पिण्याबाबत समाजात अनेक समज आणि चुकीच्या माहिती पसरवल्या जात आहेत. लोक सहसा असा दावा करतात की दूध हे आतड्याच्या आरोग्यासाठी चांगले नाही, तर दुसरीकडे चीज, दही इत्यादी सर्व दुग्धजन्य पदार्थ आतडे निरोगी करण्यासाठी खूप उपयुक्त मानले जातात.
आरोग्य तज्ज्ञांच्या मते, वर्षानुवर्षे चालत आलेल्या खाण्या-पिण्याबाबत अनेक गैरसमज आपण अनेकदा स्वीकारतो, अशा परिस्थितीत एकतर शरीराला फायदा होईल अशा गोष्टीचे सेवन करणे बंद करा किंवा हानिकारक गोष्टींचे जास्त प्रमाणात सेवन सुरू करा. ही परिस्थिती टाळण्यासाठी आपल्याकडे योग्य माहिती असणे आवश्यक आहे. चला, जाणून घेऊया दूध पिण्याबाबतचे असेच काही मिथक आणि त्यामागील सत्य.
० गैरसमज १ – ‘गाईचे दूध हे सर्वात आरोग्यदायी आणि पौष्टिक आहे.’
जर तुम्हाला कोणी सांगितले की गायीचे दूध हे दुधाचे एकमेव आरोग्यदायी प्रकार आहे, तर त्याबद्दल गोंधळून जाणे टाळा. वेगवेगळ्या प्रकारचे दूध जसे की ओट मिल्क, नारळाचे दूध, सोया मिल्क इत्यादी देखील तितकेच आरोग्यदायी आणि पौष्टिक मानले जातात. दुधाचे अनेक प्रकार देखील वनस्पती आधारित आहेत, जे शाकाहारी लोकांना खूप आवडतात. दुधाचे प्रकार जसे की सोया दूध हे प्रथिनांचे उत्कृष्ट स्त्रोत मानले जाते.
० गैरसमज २ – ‘दूध प्यायल्याने कफ होतो.’
दूध प्यायल्याने कफ होतो हा एक सामान्य, पण चुकीचा समज आहे. अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की दुधाला एक पोत आहे ज्यामुळे काही लोकांना असे वाटू शकते की त्यांची लाळ घट्ट झाली आहे, परंतु दूध कफ तयार करते, याचा कोणताही पुरावा नाही. जेव्हा आपण दूध पितो तेव्हा ते लाळेमध्ये मिसळते आणि आपल्याला अधिक चिकट वाटू शकते. पण तो कफ मानता येत नाही.
० गैरसमज ३ – ‘हाडे निरोगी ठेवण्यासाठी फक्त दुधाचीच गरज आहे.’
हे खरे आहे की दूध हे कॅल्शियमचे उत्कृष्ट स्त्रोत आहे जे हाडांच्या आरोग्यास प्रोत्साहन देते. तथापि, हाडांच्या आरोग्यासाठी ते १०० टक्के उपयुक्त ठरत असल्याचा दावा पूर्णपणे मिथक आहे. पालक, सोयाबीन, नट इत्यादी सारख्या विविध प्रकारचे अन्न स्रोत शरीराला कोणत्याही दुग्धजन्य पदार्थाप्रमाणेच कॅल्शियम प्रदान करू शकतात.
० गैरसमज ४ – ‘दूध हे स्वतःच पूर्ण अन्न आहे.’
अनेकदा तुम्ही हे देखील ऐकले असेल की दूध हा संपूर्ण आहार आहे, असे गृहीत धरून की लोक अनेकदा जेवणाऐवजी फक्त दूध पितात. तथापि आरोग्य तज्ञांच्या मते असे करणे तुमच्यासाठी योग्य नाही. दूध हे विविध महत्त्वाच्या पोषक घटकांचे स्रोत असू शकते, परंतु तुमच्या शरीराच्या सर्व पोषणविषयक गरजा पूर्ण करण्यासाठी ते पुरेसे नाही. शरीराला अनेक पोषक तत्वांचीही गरज असते जी दुधात मिळत नाहीत, त्यामुळे तो पूर्ण आहार मानता येत नाही.
