नवी दिल्ली – बुधवारी दिल्लीच्या जंतरमंतरवरून असे चित्र समोर आले, ज्याने सर्वांनाच आश्चर्याचा धक्का बसला. राष्ट्रीय-आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील बड्या पैलवानांना पराभूत करणारे सुमारे 30 मल्ल एकत्र आले. आंदोलक पैलवानांच्या डोळ्यात अश्रू तर चेहऱ्यावर नाराजी होती.
त्यांच्याकडे महिला कुस्तीपटूंचा लैंगिक छळ, असभ्यता, प्रादेशिकता अशा गंभीर आरोपांची मोठी यादी होती. या कुस्तीपटूंनी कुस्ती महासंघाचे अध्यक्ष ब्रिजभूषण शरण सिंग यांच्याविरोधात आघाडी उघडली आहे. आरोप करणाऱ्या कुस्तीपटूंमध्ये ऑलिम्पिक पदक विजेता बजरंग पुनिया, साक्षी मलिक, विनेश फोगट, सरिता मोर आणि सुमित मलिक यासारख्या मोठ्या नावांचा समावेश आहे.
दुसरीकडे, कुस्तीपटूंचे आरोप खरे असतील तर फाशीची शिक्षा भोगण्यासही तयार असल्याचे ब्रिजभूषण शरण यांनी म्हंटले आहे. जाणून घेऊया काय आहे हे संपूर्ण प्रकरण आणि आंदोलक पैलवानांचे काय आरोप आहेत?
भारतीय कुस्ती महासंघ (रेसलिंग फेडरेशन ऑफ इंडिया-WIFI) हा बुधवारपासून वादाचा आखाडा बनला आहे. जंतरमंतरवर आंदोलन करणाऱ्या कुस्तीपटूंनी पत्रकार परिषद घेऊन कुस्ती महासंघाचे अध्यक्ष ब्रिजभूषण शरण सिंग आणि काही प्रशिक्षकांवर महिला कुस्तीपटूंचा लैंगिक छळ केल्याचा आरोप केला. तसेच महासंघाच्या कार्यपद्धतीवर प्रश्न उपस्थित केले. कुस्ती महासंघ नवनवीन नियम करून खेळाडूंना त्रास देत असल्याचा आरोप कुस्तीपटूंनी केला.
क्रीडा मंत्रालय आणि महिला आयोगाने घेतली दखल
या प्रकरणाची दखल घेत क्रीडा मंत्रालयाने कुस्ती महासंघाला ७२ तासांच्या आत आरोपांचे उत्तर देण्यास सांगितले आहे. मंत्रालयाचे म्हणणे आहे की,’हे प्रकरण खेळाडूंच्या कल्याणाशी निगडीत आहे, त्यामुळे मंत्रालयाने याची गांभीर्याने दखल घेतली आहे. इतकेच नाही तर मंत्रालयाने लखनऊमध्ये १८ जानेवारीपासून होणारे महिला राष्ट्रीय कुस्ती शिबिरही रद्द केले आहे. यामध्ये 41 पैलवान, 13 प्रशिक्षक आणि सपोर्ट स्टाफ सहभागी होणार होते. दुसरीकडे, दिल्ली महिला आयोगानेही या प्रकरणाची स्वत:हून दखल घेतली आहे.’
आरोप करणाऱ्या सुमारे 30 कुस्तीपटूंमध्ये या मोठ्या नावांचा समावेश आहे
बजरंग पुनिया, विनेश फोगट, आसू मलिक, साक्षी मलिक, सत्यव्रत कादियान, आखरी पंघल, रवी दहिया, दीपक पुनिया, संगीता फोगट, सरिता मोर, सोनम मलिक, महावीर फोगट, कुलदीप मलिक यांच्यासह सुमारे ३० कुस्तीपटू संपावर बसले आहेत.
बजरंग पुनिया
– टोकियो ऑलिम्पिकमधील कांस्यपदक विजेता. त्याने कॉमनवेल्थ 2022 मध्ये सुवर्णपदक जिंकले. बजरंग पुनियाने राष्ट्रकुल स्पर्धेत दोन सुवर्णांसह तीन पदके जिंकली आहेत. पुनियाने जागतिक कुस्ती स्पर्धेत चार पदके जिंकली आहेत. बजरंगने 2013 आणि 2019 चॅम्पियनशिपमध्येही कांस्यपदक जिंकले होते. त्याचबरोबर 2018 च्या वर्ल्ड चॅम्पियनशिपमध्ये रौप्य पदक जिंकण्यात तो यशस्वी ठरला.
साक्षी मलिक
– रिओ ऑलिम्पिक पदक विजेती. 2014 ग्लासगो कॉमनवेल्थ गेम्समध्ये साक्षीने 58 किलो गटात रौप्य पदक जिंकले होते. त्यानंतर 2015 मध्ये दोहा येथे झालेल्या सीनियर एशियन रेसलिंग चॅम्पियनशिपमध्ये साक्षीने 60 किलोमध्ये कांस्यपदक जिंकले.
विनेश फोगट
– एशियाड आणि जागतिक कुस्ती स्पर्धा विजेती. ती हरियाणातील भिवानी जिल्ह्यातून आली आहे. आशियाई क्रीडा स्पर्धेत सुवर्णपदक जिंकणारी विनेश फोगट ही पहिली महिला भारतीय कुस्तीपटू आहे. जागतिक कुस्ती स्पर्धेत कांस्यपदक जिंकून इतिहास रचला.
सरिता मोर
– जागतिक कुस्ती स्पर्धा विजेती
सुमित मलिक
– राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेत पदक विजेता
पैलवानांनी काय आरोप केले?
विनेश फोगट : भारतासाठी अनेक पदके मिळवून देणाऱ्या विनेश फोगटच्या डोळ्यातून अश्रू वाहू लागले. ती म्हणाली की ती एकटीच नाही तर भारतातील इतर महिला कुस्तीपटू आहेत ज्यांना कुस्ती संघटनेचे सर्वेक्षक ब्रजभूषण शरण सिंग आणि त्यांच्या संघटनेशी संबंधित प्रशिक्षक-रेफरी यांनी त्रास दिला आहे. मात्र, ती म्हणाली की,’मी स्वत: लैंगिक छळाची शिकार झाली नाही. मला महिला कुस्तीपटूंच्या लैंगिक छळाच्या 10-20 प्रकरणांची माहिती आहे. नावे घेऊ शकत नाही, जे स्वतः पुढे येणार नाहीत, ते जीव धोक्यात घालणार नाहीत. हे सर्व करणारे अनेक प्रशिक्षक आणि रेफरी आहेत. उच्च न्यायालयाचे निर्देश आल्यावर आम्ही सर्व पुरावे सादर करू. आम्ही सर्व पुरावे पंतप्रधानांना सुपूर्द करण्यास तयार आहोत. जोपर्यंत दोषींना शिक्षा होत नाही तोपर्यंत आम्ही धरणे धरू. कोणताही खेळाडू कोणत्याही स्पर्धेत सहभागी होणार नाही.’
बजरंग पुनिया म्हणाले, ‘येथील मुली प्रतिष्ठित कुटुंबातील आहेत. आमच्या बहिणी-मुली इथे सुरक्षित नसतील तर आम्ही ते स्वीकारू शकत नाही. महासंघात बदल करण्यात यावा, अशी आमची मागणी आहे. तत्पूर्वी, त्यांनी ट्विट करून म्हटले होते की, फेडरेशनचे काम खेळाडूंना पाठिंबा देणे, त्यांच्या क्रीडा गरजांची काळजी घेणे आहे.
समस्या असेल तर ती सोडवावी लागेल, पण महासंघानेच समस्या निर्माण केली तर काय करायचे? आता आम्हाला लढायचे आहे, आम्ही मागे हटणार नाही.” बजरंग म्हणाला की हा लढा भारत सरकार किंवा क्रीडा मंत्रालयाविरुद्ध नाही, हा लढा महासंघाविरुद्ध आहे.
बबिता फोगट यांनी पाठिंबा दिला
कुस्तीपटू बबिता फोगटने ट्विट करत म्हटलं की, मी कुस्तीच्या या बाबतीत माझ्या सर्व सहकारी खेळाडूंच्या पाठीशी उभी आहे. मी तुम्हा सर्वांना खात्री देतो की मी हा प्रश्न शासनासमोर प्रत्येक स्तरावर मांडण्यासाठी काम करेन आणि खेळाडूंच्या भावनांनुसार भविष्याचा निर्णय घेतला जाईल.
I have assured them that the government is with them. I will try that their issues are resolved today: Champion wrestler & BJP leader Babita Phogat at Jantar Mantar protest site in Delhi pic.twitter.com/By8aIvnhd9
— ANI (@ANI) January 19, 2023